NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door TOM ROODUIJN
PTT Telecom toonde zich weinig geamuseerd toen eind april plotseling de gegevens uit de Nederlandse telefoongidsen op Internet werden gezet door 'Vuurwerk'. Dit driemansbedrijfje uit Haarlem koppelde de Telecom-data, afkomstig van de telefoongids op cd-rom, aan een uitgekiend zoeksysteem waardoor na het intikken van achternaam en plaats meteen initialen, adres, telefoonnummer, postcode - en later ook fax- en e-mail-gegevens - van de gezochte op het scherm verschenen. Deze gratis dienst, WebTel, werd al snel dagelijks door 50.000 mensen geraadpleegd. Eind vorige maand eiste PTT Telecom in een kort geding de beëindiging van WebTel en een schadevergoeding van vijftienduizend gulden.

De uitspraak op 10 juli zal allereerst de vraag beantwoorden of op databestanden, in dit geval van elementaire gegevens over vrijwel een gehele bevolking, auteursrecht kan rusten. Ook wordt naar de uitslag van de bodemprocedure uitgezien, omdat die een indicatie geeft in welk stadium van privatisering de Nederlandse telefonie in feite is. Naar analogie van de programmagegevens van de publieke omroep, die in het commerciële Veronicablad worden gepubliceerd, heeft ook PTT Telecom een precedent geschapen: bij het informatienummer van de mobiele telefonie-onderneming Libertel kunnen, net als bij 06-8008, abonneenummers worden opgevraagd. PTT Telecom verkoopt bovendien haar gegevens aan een Duitse onderneming die in Limburg een commerciële telefoongids is begonnen.

Dit voorjaar verbood het Europese Hof omroepen - in een zaak van de Ierse uitgever Magill tegen de Britse BBC en ITN en de Ierse RTE - om hun exclusieve recht op programmagegevens te misbruiken met het doel concurrerende gidsen te weren. Zo'n exclusief recht doet de Nederlandse publieke omroep nu gelden op de informatie over de eigen uitzendingen. De uitspraak betekent dat bijvoorbeeld HMG (van RTL 4, 5 en Veronica) nu zou kunnen proberen ook een programmagids uit te geven. Niets ligt in dat geval meer voor de hand, dan dat deze drie commerciële zenders hun gegevens om niet uitwisselen met die van de publieke omroepen. Zo'n data-uitruil is straks ook in de telefonie voorstelbaar. Als na 1 januari 1998 andere commerciële aanbieders van 'vaste', niet mobiele telefoonaansluitingen zijn toegestaan, kunnen ook zij telefoongidsen exploiteren. Van omroepgegevens zou men nog staande kunnen houden dat er een zeker creatief proces in programmering aan ten grondslag ligt, wat niet kan worden gezegd van het domweg verzamelen van adressen, postcodes en telefoonnumers. Dat de Europese rechter hier wel voorrang zou verlenen aan het nationale auteursrecht boven het recht op vrije mededinging is niet erg waarschijnlijk. Het ligt dan ook niet voor de hand dat PTT Telecom met de gidsen een goudmijn in handen houdt.

De ironie wil dat WebTel in vijf dagen is ontworpen door een medewerker van Planet Internet, dat voor veertig procent eigendom is van KPN, het moederbedrijf van PTT Telecom. Zo heeft ontwerper Roger Heykoop, een 25-jarige student informatica, de grootaandeelhouder van zijn werkgever indirect veel geld gekost. De prijs van de 'cd-foon-gids', aanvankelijk 600 gulden, bedroeg als aanbieding gedurende de omnummeringsoperatie toch nog 60 gulden. Bo de Visser, eigenaar van Vuurwerk, raamt de jaarlijkse inkomsten van 06-8008 op vijfmiljoen gulden. Het is niet verwonderlijk dat PTT Telecom aankondigde spoedig zelf met een telefoongids op Internet te beginnen.

Als de rechter volgende week de activiteiten van vuurwerk verbiedt, dan overweegt WebTel over de grens door te gaan. Bo de Visser: ,,In België of Luxemburg kan voor zover wij weten niemand ons meer wat maken.'' De constructie doet sterk denken aan de U-bocht waarmee RTL Véronique in 1989 vanuit luxemburg gerechtigd was zich op de Nederlandse kabel te begeven, en de écht Nederlandse concurrent TV10 niet. Het is met het beschermen van schijnbaar openbare informatie als met een lekkend schip: eerst is het met pompen en hozen nog een tijd overeind te houden, dan kapseist het onherroepelijk. Wat het water is voor het zinkend schip, vormt voor het informatiemonopolie de digitalisering; die is te snel en ongrijpbaar om alle gegevens aan banden te leggen. Het wachten is op het eerste volledige, liefst interactieve overzicht van het Nederlandse radio- en televisie-aanbod op Internet.