NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door TOM ROODUIJN
De interne knipselkrant is populair bij veel bedrijven, overheidsdiensten en instellingen. Het bespaart de personeelsleden die graag nieuws en achtergronden over hun sector lezen veel tijd en geld. De documentalist of bibliothe caris schaft zich dagelijks op kosten van de zaak een stapel kranten, tijdschriften en vakbladen aan, knipt er een op de werkgever toegesneden hoeveelheid artikelen uit en legt ze op het kopieerapparaat. Het aantal "eigen' krantjes dat op deze manier w ordt samengesteld en gedistribueerd loopt in de tienduizenden.

In deze markt heeft zich een tiental commerciële aanbieders genesteld: knipselbureaus die in Nederland gezamenlijk een omzet hebben van zo'n 15 miljoen gulden per jaar. De uitgevers van de bladen en kranten waaruit wordt geput zien van dat bedrag geen cent. Bovendien weerhoudt de wildgroei aan knipselkranten waarschijnlijk velen zich te abonneren op de betrokken uitgaven.

Juridisch valt tegen deze vorm van kopiëren weinig te ondernemen. Interne knipselkranten beroepen zich op Artikel 15, ook wel het "knipseldienst- artikel' genoemd, waarin is geregeld dat gepubliceerde artikelen in krantjes voor intern gebruik mogen worden overgenomen.

Maar in België bestaat sinds 8 mei "Central Station', waarin de uitgevers hun persaanbod elektronisch aanbieden. Een instelling of bedrijf kan zich erop abonneren via een tevoren nauwgezet vastgesteld "profiel'. Op basis daarvan krijgt de abonn ee elke morgen via "Press Focus' alle terzake doende artikelen die de afgelopen 24 uur zijn gepubliceerd in de mailbox _ desgewenst geheel vormgegeven zoals het in het blad of de krant is verschenen. Met de dienst "Interactive Focus' kan de Central Sta tion-abonnee bovendien alle informatie op zijn scherm krijgen die in de voorbije drie maanden is opgeslagen. Hij hoeft alleen maar elektronische "agents' op de tekstbestanden los te laten om de voor hem relevante artikelen tevoorschijn te halen

Central Station in België fungeert op dit moment ook als proefgebied om vast te stellen wat de auteursrechtelijke status is van de via de elektronische snelweg gedistribueerde informatie. In tegenstelling tot de Belgische auteursrechtenverenigi ngen en journalistenbonden staat Central Station op het standpunt dat de betaling van de royalty's een kwestie is tussen de uitgevers en hun medewerkers. De dienst fungeert slechts als distributeur.

Het kort geding tegen de uitgevers, waarmee de Belgische journalisten hebben gedreigd, wordt door Central Station dan ook met vertrouwen tegemoet gezien. De uitgevers zullen op bedrijfsniveau regelingen moeten treffen met hun freelancers en journali sten, meent de organisatie. Nieuwe media en distributievormen dwingen uitgevers en andere rechthebbenden als journalisten en fotografen nu eenmaal tot nieuwe juridische afspraken _ een braakliggend terrein. Ook dwingen ze uitgevers tot onderlinge samen werking. Het Belgische initiatief heeft interesse losgemaakt bij buitenlandse uitgevers, de naam Central Station voor een integraal knipselsysteem is inmiddels wettelijk gedeponeerd voor gebruik in Europa.

De vergelijkbare dienst die in Nederland wordt opgezet door een consortium van negen uitgevers van kranten en tijdschriften werkt nu aan een businessplan dat in de herfst aan alle partijen wordt voorgelegd. ,,Kracht van het systeem is dat alle Neder landse kranten, weekbladen en vaktijdschriften meedoen'', zegt J. Boumans van het Utrechtse Electronic Media Reporting, een adviesbureau voor elektronische uitgaven dat het businessplan begeleidt. Uitgevers kunnen deelnemen als aandeelhouders van het n ieuwe bedrijf en/of als informatieleverancier. Wanneer hem wordt gevraagd hoe hij de uitgevers vooralsnog op één lijn heeft gekregen, glimlacht Boumans: ,,Vier maanden hard werken en jezelf ervan overtuigen dat je het wereldtijdschrift aa n het verkopen bent. Dit consortium van uitgevers is inderdaad vrij uniek, dus zal een dergelijke dienst wel commercieel aantrekkelijk zijn.''