De tour, de tour, voor altijd

Door GUIDO DE VRIES
De Tour, de Tour, de Tour! Halverwege de jaren vijftig was ik er al helemaal bezeten van. Thuis in Brabant lazen we alleen de Volkskrant, maar bij vriendjes verslond ik ook de Tourverhalen in de Oost-Brabant en het Eindhovens Dagblad. Ik legde een schrift met knipsels aan van de verslagen, de uitslagen en de foto's, waarvan ik de onderschriften nóg uit mijn hoofd ken: 'Charly Gaul - zonder helpers'; 'Jean Forestier - negentiende etappe een kwelling'; 'Nello Laurédi - extra fles wijn'.

Ook een lange reeks uitgebreidere bijschriften herinner ik me nog letterlijk, zoals: 'De Franse regionaal Morvan had een grote voorsprong op Fantini, toen hij in Saint Malo door de finish ging' of: 'wat de woedende Belg Van Geneugden hier roept naar Hassenforder komt niet voor publicatie in aanmerking, maar duidelijk is wel dat 'Dolle Hassen' in de onregelmatige eindsprint niet vrijuit is gegaan'.

In de grote zandbak, achter in de tuin, bouwde ik met mijn broers en jongetjes uit de buurt vaak een hoge berg, met gangen, wegen en paden. We lieten daarover een handvol knikkers naar beneden rollen. De donkerblauwe waren de Franse renners, de lichtblauwe de Belgen, de groene de Luxemburgers, de gele de Spanjaarden, de oranje (uiteraard) de Nederlanders en de stuiters zonder een 'kattenoog' vormden de internationale ploeg, met bijvoorbeeld de eenzame Engelsman Brian Robinson. Als de afdaling van onze glazen coureurs begon, ging dat gepaard met luide kreten onzerzijds. De eerste was meestal: 'dames en heren toeschouwers, houdt u het parcours alstublieft vrij, want deze renners rijden voor hun beroep!' En dan volgde uiteraard het wedstrijdverslag, waarbij de beroemde Nederlandse radiocommentator Jan Cottaar onze grote inspirator was. Jan Cottaar, in die tijd welhaast een legende. We imiteerden hem, zoals hij dagelijks vanuit Frankrijk was te horen. Zijn verslagen werden met name in het zuiden van Nederland beluisterd, waar destijds de grootste nationale wielervedetten vandaan kwamen: Jan ('Coppi komt') Nolten, Wim ('zeventig meter viel ik diep, mijn hart stond stil, mijn Pontiac liep') van Est en Wout 'de grapjas' Wagtmans. Jongens van het volk, wier dialect soms onverstaanbaar was als ze voor de microfoon van Cottaar werden gesleept. De luisteraars wilden alles weten over de oranje rijders, maar ook over de grootste Tourhelden die op de verre hoge Franse cols hun kunsten vertoonden. Zoals Gaul (de Engel der Bergen), Federico Bahamontes (de Adelaar van Toledo) en Miguel Poblet, het goddelijke kaalhoofd.

De invloed van de directe uitzendingen op de radio groeide zo - ook in het buitenland - dat de kranten, die altijd het monopolie op de Tourverslaggeving hadden, óók meer aandacht aan de Tour gingen besteden. In België deed één dagblad dat op spectaculaire wijze, schrijft Robert Janssens in zijn boek Vreugde en Verdriet in de Tour. De krant Het Volk kwam van 1947 (tot in 1982) met een extra editie voor de dag, die een half uur na aankomst al met verslag, uitslag en klassement, van de pers rolde. De oplage liep op tot 120.000 exemplaren. De gazetten werden in het begin verdeeld met vliegtuigjes, die het hele Vlaamse land afvlogen om de kranten te droppen in velden en weiden, waar verkopers met fietsen en brommers stonden te wachten. Het experiment stopte toen een geworpen pakket een kind trof, dat later aan de verwondingen overleed.

De Belgische krantenverkopers kwamen ook in ons Brabantse dorp. Ik zie ze nog staan, 's zondags na de hoogmis. "Het laatste wielernieuws, het laatste wielernieuws over de Tour", klapten ze in prachtig Vlaams. Ik betaalde hen een kwartje, griste het blad uit hun handen en rende naar huis. Om ervan te smullen, vlakbij de radio. Nog even en Jan Cottaar begon zijn spannende verhaal weer.