INHOUD 
 HOOFDLIJNEN 
 CIJFERS & GRAFIEKEN 
 DEPARTEMENTEN 
 ARTIKELEN 
 TROONREDE 
 DISCUSSIE 
 MEEVALLER 
 LINKS 

EMU

Door onze redacteur KEES VAN DER MALEN
DEN HAAG, 17 sept. ,,In geouwehoer kan je niet wonen'', wist de vroegere staatssecretaris van volkshuisvesting J. Schaefer. De rondborstige Amsterdamse politicus streefde naar daadkracht en wantrouwde papieren oplossingen. Ironisch genoeg was hij actief onder het kabinet-Den Uyl dat zijn maatschappelijke idealen vooral in nota's omzette.

Twee decennia later is er weer een kabinet onder leiding van een sociaal-democraat dat bij nota lijkt te willen regeren. Vandaag presenteerden de ministers van het kabinet-Kok behalve een Miljoenennota een indrukwekkende reeks nota's. En bovendien kondigden ze er ook nog eens een hele serie aan. Sommige op korte termijn, andere later en een enkele pas zo tegen de eeuwwisseling. Want een nota schrijven is vooruitzien.

De nota's zijn ongelijksoortig in omvang en diepgang. Zo is er de notitie gezin (van staatssecretaris Terpstra), die de maatschappelijke positie en de functie van het gezin belicht. Het stuk kan worden gezien als een paarse visie tegenover de gezinspolitiek van het CDA, al wil premier Kok dat zo niet noemen. De nota bevat geen concrete voorstellen, ook geen maatregelen, maar spreekt wel over "algemene, faciliterende en voorwaardenscheppende beleidsmaatregelen'. Want schrijft staatssecretaris Terpstra: ,,Het kabinet acht het vooral van belang de cumulatieve gevolgen van beleid op deelterrreinen in hun onderlinge verband te beschouwen.''

Soms beloven ministers ook nota's die weer andere nota's moeten vervangen. Zo kondigt minister De Boer (ruimtelijke ordening) voor de zomer van 1997 vier nota's aan over respectievelijk natuur, milieu, ruimte en wonen. Ze moeten tegelijk verschijnen om daarmee hun onderlinge samenhang te accentueren. -

Deze nota's mogen niet verward worden met twee nota's waarin zij eind 1997 de samenhang tussen milieu en wonen zal aangeven. En alsof het nog niet genoeg is, komt er een aparte nota over milieu en economie. Ten slotte moet rond de eeuwwisseling een nota over de fysieke leefomgeving het licht zien. Die laatste belofte lijkt van de minister een ruime vorm van over-het-graf-heen-regeren.

De notitiedrift van minister De Boer is opmerkelijk. Na haar aantreden gaf zij juist te kennen dat ze zich vooral op de uitvoering van beleid zou richten. Ze zou nuchter gaan regeren en zich niet verliezen in het benoemen van onhaalbare doelen.

Soms is een nota een nuttig instrument voor een bewindspersoon. Staatssecretaris Nuis presenteert een cultuurnota ("Pantser of ruggengraat'), waarin hij aangeeft wie op het brede terrein van de kunsten subsidie krijgt en wie niet. Zijn keuzes zijn in nauw overleg met de kunstwereld tot stand gekomen en de sector is er ook tevreden mee.

Waarom schrijven ministers nota's? In veel gevallen omdat het parlement erom vraagt. Soms ook om een onderwerp op de polititieke agenda te krijgen, of simpelweg om de minister van Financiën geld afhandig te maken. Maar meestal is een nota ongevaarlijk en vrijblijvend: het kost niks en het houdt de ambtenaren bezig. De minister geeft zijn departement een reden van bestaan, maar ontslaat zichzelf vooralsnog van het nemen van besluiten.

De ministers van het kabinet-Kok waren de afgelopen maanden zo druk met nota's dat ze elkaar in de weg dreigden te zitten. Kok besloot dat het kabinet met Prinsjesdag eendrachtig zijn visie zou presenteren over mobiliteit, ruimte en economische positie in de toekomst. De Randstadnota van minister De Boer, die eigenlijk vóór de zomer had moeten verschijnen, werd daarom aangehouden en is met het oog op deze intregrale aanpak pas vandaag uitgebracht.

Het paarse kabinet Kok is "een gewoon kabinet', waarschuwde formateur Kok twee jaar geleden. Het kabinet-Kok is nog altijd een gewoon kabinet, herhaalde hij gisteren bij een toelichting op Troonrede en Miljoenennota. Met zijn notadrift ontwikkelt het kabinet-Kok zich langzamerhand tot een bijzonder kabinet.