INHOUD 
 HOOFDLIJNEN 
 CIJFERS & GRAFIEKEN 
 DEPARTEMENTEN 
 ARTIKELEN 
 TROONREDE 
 DISCUSSIE 
 MEEVALLER 
 LINKS 

EMU

Dansje rond de Europese totem

De Milieubalans 1996 bijvoorbeeld, een stuk van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) dat met de begroting van VROM is meegestuurd, toont een staaltje van oplopende openhartigheid. De opstellers beginnen zoals het op milieugebied hoort: met de "gidsland-gedachte'. ,,Bij het formuleren van emissiereductieplannen en het starten van discussies omtrent taakstellingen loopt Nederland voorop.'' Maar dan de werkelijkheid: ,,Bij het terugdringen van de emissies en de introducties van emissie-eisen aan nieuwe installaties en voertuigen loopt Nederland gelijk op met andere EU-landen.'' En ten slotte: ,,De milieukwaliteit in het landelijk gebied is gemiddeld slechter dan in andere Europese landen.''

Ze zijn schaars, zulke voorbeelden. Nederland doet het goed in Europa en Nederland gaat er wat van maken als het volgend voorjaar voorzitter is van de Europese Unie, zo blijkt uit de Miljoenennota 1997. In veel van de begrotingshoofdstukken die vandaag zijn gepresenteerd wordt een rondedans gemaakt rond de Europese totempaal. Waar het dansen ophoudt en het scharrelen begint, is minder duidelijk.

Minister Ritzen presenteert in zijn begroting van Onderwijs een staatje waaruit blijkt dat Nederland per student of leerling minder uitgeeft dan de lidstaten van de OESO, de organisatie waarvan ook de andere Europese landen deel uit maken. Dat dit soms ten koste gaat van bijvoorbeeld het vreemde-talenonderwijs wordt niet vermeld. Een recente, alarmerende rapportage over de toestand van het onderwijs in Engels, Frans en Duits op bijvoorbeeld het middelbaar-beroepsonderwijs, wordt in de begroting buiten beschouwing gelaten.

Minister Zalm is positief over het dalend financieringstekort en de teruglopende staatsschuld, tenminste, als percentage van het bruto binnenlands produkt. Het beeld wordt echter heel anders als een grap tot uitgangspunt wordt genomen die al jarenlang de ronde doet op het ministerie van Financiën: Nederlandse baby's huilen zo hard omdat ze bij hun geboorte worden geconfronteerd met een schuld van 20.000 gulden. Dit laatste bedrag is al weer achterhaald, en beloopt straks, met een geschatte staatsschuld van 419 miljard gulden in 1997, rond de 26.000 gulden per boreling.

Dat Europa behalve een mooi streven ook een heel lastig blok aan het been is, is al evenmin iets dat in de "euroforische' begrotingsstukken voor 1997 wordt opgeschreven. Een voorbeeld ter zake levert minister Borst van Volksgezondheid. Zij is sinds kort verplicht om geneesmiddelen die Europese goedkeuring krijgen, ook in Nederland te registreren. Tot enkele jaren geleden betekende registratie in Nederland dat deze medicijnen automatisch in het ziekenfondspakket werden opgenomen. Een dure zaak, zo blijkt uit bijvoorbeeld de introductie van nieuwe aids-remmende middelen en een nieuw medicijn voor MS-patiënten. In de VWS-begroting zijn daarvoor vele miljoenen gereserveerd. Om te voorkomen dat Europa haar budget opblaast, heeft Borst een list bedacht. Medicijnen die Europese goedkeuring hebben gekregen worden in Nederland aan een extra onderzoek onderworpen, zo blijkt uit de begrotingstoelichting van VWS. Indien ze deze test niet doorstaan, blijven ze buiten het ziekenfondspakket.

Een creatieve omgang met Europese regelgeving blijkt uit de begroting van het departement van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. Het Europese streven naar inkrimping van de visserijvloot is door minister Van Aartsen niet vertaald in een inkrimping van de visserijvloot, maar in ,,een evenwicht tussen vangstcapaciteit en vangstrechten middels flexibele instrumenten als de zeedagenregeling''. Dat staat althans te lezen onder het kopje Gemeenschappelijk visserijbeleid in de visserij-begroting. Wat Van Aartsen hiermee wil zeggen? Niet de omvang van de vloot wordt teruggebracht, zoals Brussel graag wil, maar het aantal dagen dat die vloot buitengaats is. Deze aanpak leverde Van Aartsen eerder dit jaar al een standje op van de verantwoordelijke Europees Commissaris, E. Bonino.

Economische Zaken is een departement dat altijd veel te winnen heeft gehad bij Europese samenwerking. Inmiddels weet dit ministerie van wanten als het gaat om een strategische omgang met projecten uit Brussel. Dat bij de "stand van wetgeving' in de nieuwe EZ-begroting niet alle Europese regels staan opgesomd die nog in de Nederlandse regelgeving moeten worden geïntegreerd, is tot daar aan toe. Interessanter voor de houding die dit departement soms tegenover Europa aanneemt is een incident van nog maar een week geleden.

Ruzie in kabinet oorzaak uitstel Europese subsidies, luidde op 10 september de alarmerende kop van een persbericht van de EVP, de christen-democratische fractie in het Europees Parlement. Wat was er aan de hand? Economische Zaken en Sociale Zaken hadden het niet eens kunnen worden over de co-financiering van een Europees project dat de economische en sociale ontwikkeling van onder meer Twente, Zuidoost-Brabant en Zuid-Limburg moet stimuleren. Met name Economische Zaken bleek te weinig geld te hebben gereserveerd voor het mede door Brussel gefinancierde project dat werkzoekenden aan een baan moet helpen. Door het gedoe dreigde het hele project te stranden.

De argeloze buitenstaander zou denken dat door een onhandige interdepartementale ruzie Nederland de weg naar de Europese subsidie-potten is kwijtgeraakt. De christen-democraten van de EVP-fractie denken echter aan een complot. Economische Zaken is er volgens hen helemaal niet zo rouwig om als het project niet doorgaat. Het departement kan dan zijn bijdrage in eigen zak houden, of uitgeven aan andere projecten die het ministerie beter uitkomen. Bovendien bestaat de regel dat niet-uitgegeven Europees geld terugvloeit naar de lidstaten. Mocht dat laatste voor het Europese project in kwestie opgaan, dan vloeit ook hier het geld naar de Nederlandse schatkist terug en vangt "EZ' dubbel. Of het nationaal belang hiermee gediend is? Daarover wordt in Brussel en Den Haag soms heel verschillend gedacht.