Door MARK DUURSMA
Verkiezingsstrijd in de Amerikaanse politiek, beter materiaal kan een documentairemaker zich niet wensen. De ene kandidaat houdt een speech in de kerk en vergelijkt zijn eigen lijdensweg met die van Christus. Zijn tegenstander wordt verdacht van het bijwonen van strandfeestjes in aanwezigheid van cocaine en de `queen of the blowjobs'. Het is een strijd tussen bumperstickers: `Widows and orphans for North' versus `North never'.

Ter gelegenheid van een door de Balie en het Stimuleringsfonds georganiseerde discussie over de verbeelding van de politiek in De keuken van Kok vertoonde het IDFA gisteren eenmalig de documentaire The perfect candidate van David Van Taylor en R.J. Cutler uit 1996, over de campagne van Oliver North voor de senaatszetel van Virginia in 1994. Hoe North zijn leugens en blunders uit de Iran/Contra-affaire probeert om te draaien tot een heroisch redden van Amerikaanse levens is ronduit fascinerend.

Tussen de sluwe streken door vindt campagneleider Mark Goodin tijd voor wat bespiegelingen. Alle betrokkenen bij de Amerikaanse politiek zitten gevangen in een show, zo meent hij. Journalisten beschouwt hij als roofdieren: als ze niets te eten krijgen worden ze hongerig en keren ze zich tegen de politiek. Dus moeten ze door de politiek worden gevoed met show, elke dag opnieuw.

Tijdens de discussie, gisteravond in de Balie, maakte David Van Taylor rake opmerkingen over het verschil tussen zijn film en De keuken van Kok van Niek Koppen. Naast zijn eigen keuze om het politieke bedrijf weer te geven als een Griekse tragedie, beschouwt hij Koppens film over de laatste verkiezingscampagne van de PvdA als een `comedy of manners', een zedenschets. Politiek in Amerika is fun, in Nederland is het eerder funny; zij lachen met de campagnestaf, wij lachen om de campagnestaf.

Omdat de strategische beslissingen eerder worden genomen in de partijtop dan in het campagneteam, had Koppen misschien moeten proberen meer tijd met de politici door te brengen, suggereerde Groen Links-kamerlid Femke Halsema. Ook de twee andere forumleden, filmwetenschapper Jan Simons en parlementair journalist Frits Wester, hadden graag wat meer `strategie' in de De keuken van Kok willen zien. De in alle beschouwingen over de film figurerende kneuterigheid is reeel, maar verdient volgens hen aanvulling.

Volgens Koppen bestond de strategie vooral uit het vermijden van fouten, zo zelfverzekerd was de PvdA begin dit jaar. Bovendien heeft hij de politieke conflictstof van dat moment eruit gefilterd omdat hij een beeld wilde geven van de mensen die politiek bedrijven, niet van de politiek zelf. En daar is hij in geslaagd, aldus Halsema, want politici worden verfrissend gewoon door de film, veel `simpeler' dan de formele karikaturen die de reguliere verslaggeving van hen maakt. Gewone mensen die een broodje kaas eten. De parlementair journalisten die de afgelopen weken blase hebben uitgelaten over De Keuken van Kok hadden graag gevoed willen worden met show. Maar zij zijn geen roofdieren en Kok is geen North. Nederlandse documentaires draaien om hypotheekrente-aftrek, niet om strandfeestjes met blowjobs.