Toen we nog in paardenkoetsen reden, knalde er nooit iemand met 100 kilometer per uur in de vangrail. Nu we auto's hebben kan dat helaas wel gebeuren. Zo brengt elke tijd en elke technologie zijn eigen ongelukken of rampen voort. Het Millenniumprobleem is zo'n volstrekt eigentijdse mogelijkheid op crisis.

Bij Gasunie hebben we alles nagelopen, getest, van extra noodstroom voorzien en vernieuwd wat er maar in aanmerking kwam. Het zal in Nederland toch niet gebeuren, dat....? 37 Jaar geen noemenswaardige gasstoringen en dan zullen we door twee nullen in de problemen komen. Dat nooit.

Maar ja, de wereld is een netwerk. Geïsoleerde plekken en activiteiten zijn er niet meer. De Millenniumnacht wordt zo ook de proef van de verbondenheid. Wie en wat beïnvloedt wat en wie? Je kunt het ook anders zien. Tot hoever is de westerse, technologische hegemonie op aarde al doorgedrongen? Het antwoord komt over twaalf dagen.

Zelf ben ik verantwoordelijk voor een ordentelijke informatie- en voorlichtingsstroom vanuit de centrale besturingsruimte bij Gasunie. Blijft het op ondernemingsniveau, dan handelen we het in Groningen af. Krijgt een storing de omvang van een regionale crisis of een grootstedelijke uitval, dan komt het landelijke coördinatiecentrum in Arnhem in het geweer. En eventueel in nog erger geval de hoogste overheidscoördinatie in Den Haag.

Niemand bij ons verwacht dat eigenlijk. Ikzelf ook niet. Het wordt een oneigenlijk moment. Maak je een millenniumwisseling mee, zit je tien meter onder de grond zonder feestelijke kleding, uiteraard broodnuchter en buiten familieverband de tijdzones af te tellen.

Volgens mij zijn er geen drie landen ter wereld die zo ernstig het vraagstuk hebben aangepakt als Nederland. Je moet bijna hopen dat het elders mis gaat, een beetje althans, om naderhand trots te kunnen zijn op onze zorgvuldigheid. Wie weet, wordt de beste prestatie van de hele volgende eeuw wel geleverd in de eerste 10 minuten van die eeuw. Paradox, o paradox; de beste prestatie leveren terwijl er niets gebeurt.

Als ik ooit een gevoel heb gehad van 'achteraf' dan was het deze nachtochtend van de eerste januari wel. Het is half twee als het crisiscentrum voor de gasvoorziening in het hoofdkantoor van Gasunie, na overleg met het landelijk coördinatiecentrum, het sein geeft voor opbreken. Er heeft zich geen enkele storing voorgedaan. Operatie 'Voorbereiding en Aanpassing' geslaagd. Het succes van al het werk ligt besloten in het resultaat: zero voorvallen. De gaspiloten, die over zo' netwerk van 12.000 kilometer heel Nederland warm en krachtig houden, hadden het lastig vanwege het zachte weer, niet vanwege restanten millenniumbug.

Zij hebben liever een graadje of drie, vier vrieskou. Dat loopt de hele machinerie bij wijze van spreken in de vierde versnelling. Nu staat uit zekerheid het hele netwerk paraat en draaien ze op halve kracht, zitten de hele avond en nacht te schakelen van twee naar drie. Vanaf het middaguur werden de tijd- en daarmee geografische zones vanaf Nieuw-Zeeland gevolgd. Land na land meldde: geen problemen. Australië niet, Japan niet (natuurlijk niet: die zijn net zo conscientieus). Nepal dan. Ook niks. Richting Midden-Oosten. Business as usual geeft Qatar door. Moskou dan, vuurwerk in Moskou. Blijft het licht branden? Alles safe. We scrollen door Europa. Wanneer we met de tijd Engeland passeren, komt de zekerheid. Het is goed gedaan. Bravo, loon naar arbeid. Preventie leidde tot het doel: niets mis. Er wordt geglimlacht. Een enkele handdruk uitgewisseld. Niemand springt een gat in de lucht. Zo groot waren ongerustheid en spanning dus ook weer niet. De regionale pers (krant en radio) staat er bij. Ook niet veel om op te pennen of uit te zenden.

Lichte opluchting mengt zich met lichte deceptie. Als het overal goed is gegaan, springt je eigen prestatie er ook niet uit.

Ondertussen zaten we een niet gekomen crisis uit tijdens de wisseling van een duizendjaar. Ook dat leidt niet tot bijzondere gevoelens of blijdschap. Zijn we allemaal inmiddels zo technocratisch nuchter, dat ook dit ons niets meer zegt? Blijkbaar wel!

Met de groei van kennis ontnemen we onszelf de mystiek van het onbegrepene, het mysterie van het bovenmenselijke.

De tijdruimte-dimensie is weliswaar nog ondoorgrondelijk, maar de klok hebben wezelf ingesteld. We zagen die wisseling komen, ze volgde uit het eigen systeem. Geen ster aan de hemel, die ons wijst. Ach nee, er staan er miljarden daar. Geen halo boven de Martinikerk, wel onze eigen schijnwerpers.

Misschien moeten we onszelf ook maar nieuwe mysteriën scheppen: de dieptes voorbij de kennishorizon. Anders wordt van nu af aan elke jaarwisseling als het scheuren van een blad van de kalender: ook geen gebeurtenis om bij stil te blijven staan.

Die bug had nog voor een diepe herinnering kunnen zorgen. De mensheid door een digivirus aangetast. Een dubbele hoeveelheid van niks: twee maal nul en de halve wereld ligt plat.

Achteraf hadden we minder ons best moeten doen. Een beetje storing, een beetje fout had tenminste de mystiek van perfectie in leven gelaten. Technisch gaat het wel goed. Nu sociaal en relationeel nog. Is dat dan het nieuwe millenniumvraagstuk?