Dossier Midden-Oosten

Nieuws

Huidige situatie

Vredesonderhandelingen

Conflictpunten

Geschiedenis van het conflict

Partijen

Documenten

Israël heeft veilige weg na veilige weg aangelegd voor de kolonisten in bezet gebied. Maar veiligheid bestaat er niet meer sinds de Palestijnse opstand in september uitbrak.

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN

MODI'IN, 24 FEBR. De Palestijnse opstand heeft de afstand tussen Tel Aviv en Jeruzalem aanzienlijk vergroot. Wie 's ochtends om tien uur een afspraak heeft in Jeruzalem moet erop rekenen dat hij wel twee uur onderweg is om de 70 kilometer af te leggen die Tel Aviv van de hoofdstad scheiden. De files op deze hoofdweg door het 'oude Israël' zijn ten minste 40 procent langer geworden sedert Palestijnse guerrillastrijders de Israëliërs van de alternatieve weg door bezet gebied, via de nieuwe stad Modi'in, hebben weggeschoten. Bij verschillende incidenten op deze weg zijn sedert eind november een Israëliër door Palestijns vuur gedood en zes gewond.

Bij het invallen van de duisternis waagt geen enkele bewoner van Modi'in het om de snelweg door bezet gebied via Givat Ze'ev (een buitenwijk van Jeruzalem in geannexeerd gebied) naar Jeruzalem te nemen. Bij daglicht is het verkeer over deze weg met 80 procent afgenomen. Om veilig naar hun werk in Jeruzalem te gaan of weer thuis te komen, maken de bewoners van Modi'in een grote omweg. Zij voegen zich in de lange files van en naar de hoofdstad.

Vlakbij Modi'in maken borden langs de weg de automobilist erop attent dat ze in bezet gebied komen. Een militaire post in het midden van de weg geeft aan dat hier vóór 1967 de grens met Jordanië was. Soldaten houden er achter betonblokken het verkeer met het geweer in de aanslag in de gaten.

De vreugde in Israël was groot toen het Israëlische leger in 1967 de Westelijke Jordaanoever veroverde op het Jordaanse legioen. Eindelijk was er een optie voor een betrekkelijk vlakke weg via Latrun en wat nu Modi'in is naar Jeruzalem. De weg door de bergen naar Jeruzalem bood wel spectaculaire panorama's maar was levensgevaarlijk. De nieuwe weg van Tel Aviv over Modi'in werd inderdaad een mooie vierbaanssnelweg. Tot voor kort bood zij een vredelievend beeld. Aan weerszijden tegen de heuvels Palestijnse dorpen, Palestijnse jongetjes op ezels, Palestijnse vrouwen met hun lasten op het hoofd. Onder druk van de Palestijnse opstand is zij echter leeggebloed.

Het Israëlische leger heeft op verschillende plaatsen langs de weg tanks geplaatst om degenen die het wagen er toch nog gebruik van te maken een veilig gevoel te geven. Maar wat kan een tank doen tegen zich snel verplaatsende Palestijnse schutters? Israël zou om de honderd meter een soldaat langs de weg moeten stationeren om de angst bij de automobilisten weg te nemen. De stervende weg naar Jeruzalem is symbolisch voor de situatie waarin tegen de 200.000 kolonisten in meer dan 150 nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever zich bevinden temidden van en naast de vijandige Palestijnse bevolking. Door Palestijnse dorpen en steden rijden ze om veiligheidsredenen al jaren niet meer. Israël besteedde tientallen miljoenen guldens om voor de kolonisten veilig geachte omwegen aan te leggen. Vaak ging deze inspanning gepaard met de verwoesting van Palestijnse landbouwgronden. Als het om Israëlische veiligheid gaat zijn er echter geen Palestijnse rechten in bezet gebied. Maar de nieuwe 'veilige wegen' zijn sedert het uitbreken van de tweede intifada ook weer onveilig geworden, zodat omwegen om omwegen moesten worden aangelegd. Geen enkele weg in bezet gebied is echter nog veilig voor de kolonisten. Ze zeggen zelf in een hel te leven. Het aantal aanslagen op kolonisten neemt snel toe. Het Israëlische opperbevel laat soldaten niet meer in onbeveiligde voertuigen verplaatsen in bezet gebied. Militaire voertuigen, evenals bussen, zijn kogelvrij gemaakt. De kolonisten eisen dat de schatkist ook de last zal dragen voor de beveiliging van hun auto's. Ter beveiliging van het drukke verkeer tussen Jeruzalem en het Etzion-nederzettingenblok heeft Israël in de nabijheid van Bethlehem de langste en duurste tunnel in het land gegraven. Maar de investering van 70 miljoen gulden heeft weinig opgeleverd. Vanuit nabij gelegen Palestijnse dorpen worden de ingang en uitgang van de tunnel regelmatig onder vuur genomen. Radio Israël meldt dan dat de tunnelweg dicht is. Evenals de inwoners van Modi'in maken de kolonisten in de nederzettingen in het Etzion-blok nu een lange omweg om via Israëlisch gebied Jeruzalem te bereiken. Op deze omweg werd deze week ook een kolonist in zijn auto door een Palestijnse schutter in zijn auto gewond. Op de plaats van dit incident is nu een militaire post, inclusief pantserwagen geplaatst.

De weg die uit de tunnel richting Jeruzalem gaat, is nu beveiligd met een lange rij staande betonnen platen. De kolonisten blijven daardoor buiten het gezichtsveld van Palestijnse schutters in de heuvels.

Tussen 1 oktober vorig jaar en 24 januari is er op de wegen in het Etzion-blok 299 keer geschoten op Israëlische auto's en militaire doelen. Tevens werden voertuigen 2.000 maal met stenen bekogeld. Twaalf mijnen werden gelegd, waarvan drie op de tunnelweg. Twee Israëliërs zijn op de tunnelweg bij aanslagen gedood. Deze week werd een automobilist in de 'Franse heuvel', een wijk in het geannexeerde deel van Jeruzalem, vanuit een Palestijnse auto die de weg blokkeerde, beschoten en gewond.

Oud-premier Shimon Peres heeft vaak gewaarschuwd dat de Israëlische nederzettingenpolitiek tot een 'Bosnische situatie' zou leiden. Die voorspelling is sedert het uitbreken van de tweede intifada bittere werkelijkheid aan het worden. De diep gelovigen onder de kolonisten, die met messianistische passie in het historische joodse land wonen, zeggen keer op keer als er weer een van hen wordt gedood, dat hun lot in Gods handen ligt. Het Israëlische leger heeft een wat nuchterder kijk op de situatie. Chef-staf generaal Shaul Mofaz spreekt van een "oorlogssituatie".

De Palestijnen leggen in navolging van de tactiek van Hezbollah in Zuid- Libanon volgens hem explosieve ladingen langs de wegen die met mobiele telefoons tot ontploffing worden gebracht. Om dat en andere gevaren het hoofd te bieden zullen al gauw meer reservisten onder de wapens worden geroepen. Het staande leger is namelijk al bekaf van de oorlog tegen de Palestijnse guerrilla.