Dossier Midden-Oosten

Nieuws

Vredesonderhandelingen

Conflictpunten

Geschiedenis van het conflict

Medespelers

Documenten

'Waar heiligheid begint, eindigt de rede'

De Israëlische oud-premier Shimon Peres reist rond om het Israëlische standpunt in de huidige crisis met de Palestijnen uit te leggen.

Door onze redacteur CAROLIEN ROELANTS

DEN HAAG, 18 OKT. Samen met wijlen premier Yitzhak Rabin en de Palestijnse leider Arafat kreeg Shimon Peres in 1994 de Nobelprijs voor de Vrede voor het Akkoord van Oslo, dat Israël en de Palestijnen naar vrede zou brengen. Nu wordt Peres geconfronteerd met een nieuwe crisis die in twee weken tijd evenveel levens aan Palestijnse zijde heeft geëist als de eerste vier maanden van de Intifadah, de in 1987 uitgebroken Palestijnse volksopstand. Maar Peres, minister van Regionale Samenwerking onder premier Barak, houdt goede moed: "Er is geen vredesproces zonder crisis en zonder tegenslagen".

Wat is de oorzaak van deze crisis?

"De kwestie-Jeruzalem. Een godsdienstige kwestie. Alle andere punten zijn politiek van aard. En waar de godsdienst begint, helpt een compromis niet. Waar heiligheid begint, eindigt de rede."

Is een gelukkig einde mogelijk?

,.Ja. Niet een gelukkig einde. Een gelukkige voortzetting. Flaubert zei eens dat er een taakverdeling is tussen de Heer en de mens; de een is verantwoordelijk voor het begin en het eind, en de ander voor dat wat er tussenin ligt. Dus ik voel me niet verantwoordelijk voor het eind, we zijn verantwoordelijk voor de voortzetting."

Is een oplossing mogelijk?

"We moeten zoeken naar een oplossing. Misschien is er een verborgen oplossing. Onderhandelen is niet marchanderen maar een daad van creativiteit. Je moet steeds je opties blijven ontdekken. Op dit moment bestaan er geen opties voor Jeruzalem."

Droeg het bezoek van Likudleider Sharon aan de Tempelberg bij tot deze crisis?

"De perceptie van zijn bezoek heeft deze problemen gecreëerd. Want ik denk niet dat Sharon ging om de Palestijnen te provoceren. Hij ging misschien om te concurreren met (ex-Likudpremier) Netanyahu. Of om Barak te provoceren. Maar de Palestijnen zagen het als een daad tegen hen."

Droeg de harde Israëlische reactie bij tot de voortzetting van het geweld?

"Ik ben er niet zo zeker van dat Israël zo hard reageerde. Het is een onevenwichtige confrontatie, maar Israël was niet degene die de confrontatie koos."

Was het gebruik van helikopters en tanks noodzakelijk?

"Die werden alleen gebruikt toen er kogels kwamen. Niet tegen stenen."

Er werden 100 Palestijnen gedood tegen minder dan 10 Israëliërs.

"Maar waarom deden ze het? Waarom gooiden ze met stenen? We begrijpen dat niet. Het is niet zo dat het leger kwam om op mensen te schieten. Zij gooien stenen naar het Israëlische verkeer, en Israëlische politiemannen. Waarom? Het was volledig onnodig, volledig. En, geloof me, ik betreur ieder slachtoffer."

Verwacht u dat het staakt-vuren van gisteren zal standhouden?

"Het heeft een kans. Een akkoord is beter dan geen akkoord. Het is onvolmaakt. Maar beide zijden hebben een staakt-het-vuren nodig. De Palestijnen hebben nieuwe verantwoordelijkheden. Ze zijn verantwoordelijk voor het welzijn van drie miljoen mensen."

Premier Barak heeft gesproken van een regering van nationale eenheid. Zal deelneming van Sharon daaraan geen verkeerd signaal geven?

"Noodregering, dat was de term die werd gebruikt. Ik hoop dat de noodsituatie zal verdwijnen, zodat er geen noodregering zal komen."

Omdat deelneming van Sharon een verkeerd signaal is?

"Sharon heeft na de top in Sharm el-Sheikh al nee gezegd. Hij zei tegen Barak: aangezien je teruggaat naar het vredesoverleg, doe ik niet mee. Dus het probleem is ten dele opgelost."

Voor de top in Sharm el-Sheikh zei Barak dat Arafat geen vredespartner meer was.

"Ik was het niet met hem eens. Want ik denk dat wij niet de leiders van onze buren kunnen aanwijzen. En we moeten onderhandelen."

Veel Israëliërs voelen zich bedreigd. Is er een dreiging?

"Ja. Er is een aantal krankzinnigen in de buurt. Ik zie Saddam Hussein als een gevaarlijke gek. Ik denk dat de Iraniërs onmogelijk zijn. Een groep geestelijken wil een staat leiden, ze rechtvaardigen terrorisme. Ze bouwen een kernbom."

Maar zijn de Palestijnen een bedreiging?

"Ze vormen een bedreiging omdat als we geen akkoord bereiken, er een storm zal opsteken in het hele Midden-Oosten."

Had Israël niet grootmoediger jegens de Palestijnen moeten zijn na het Akkoord van Oslo?

"De Westelijke Jordaanoever was onder de Jordaniërs, en ze gaven het niet aan de Palestijnen. De Gazastrook was onder de Egyptenaren en ze gaven het nooit aan de Palestijnen. Barak ging ermee akkoord 90 procent van de gebieden terug te geven. Hij was zelfs bereid over Jeruzalem te onderhandelen. Wat is edelmoedigheid? Jeruzalem kan nooit het monopolie worden van Arafat. Er zijn drie godsdiensten, niet één. Ik kan me geen precedent herinneren van een natie die werd aangevallen, de oorlog won, en het land weer teruggaf, niet in een oorlog maar aan de onderhandelingstafel."