Dossier Midden-Oosten

Nieuws

Vredesonderhandelingen

Conflictpunten

Geschiedenis van het conflict

Medespelers

Documenten

'Oorlogstoestand' reflecteert macht van Palestijnen

Het Israelische leger treedt veel harder op tegen de Palestijnen dan tijdens de intifadah van 1987 en 1993. Een gevolg van gewijzigde machtsverhoudingen.

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN

TEL AVIV, 5 OKT. Het Israelische leger heeft gisteravond in de Gazastrook Apachi-gevechtshelikopters ingezet tegen Palestijnse politie- agenten die waren verschanst op daken van gebouwen. Met grote precisie werden raketten afgevuurd op mitrailleurnesten, van waaruit een Israelische positie nabij de nederzetting Netzerin werd bestookt. Tijdens de Palestijnse intifadah van 1987 tot 1993 hield Israel de helikopters tegen de Palestijnse opstandelingen aan de grond en sporadisch werden toen tanks naar de voorste linies gedirigeerd. Maar sindsdien zijn de militaire verhoudingen tussen Israel en de Palestijnen grondig gewijzigd. In de loop van het vredesproces heeft Israel niet alleen vrijwel alle door overwegend Palestijnen bevolkte gebieden aan het Palestijnse zelfbestuur overgedragen, maar heeft het ook moet berusten in de vorming van een Palestijnse politiemacht. Hoewel dit in feite Palestijnse legertje (van 40.000 man) slechts met lichte wapens is uitgerust, zijn er naar schatting nog eens honderdduizend Tanzaniem, gewapende jongeren van de Al-Fatah- beweging, op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook. De Palestijnse vuurkracht is een nieuw element in het Israelisch- Palestijnse conflict en is de directe aanleiding tot een aanzienlijk agressievere Israelische militaire strategie dan tijdens de in 1987 uitgebroken intifadah het geval was. Voor de Palestijnen kan de escalatie niet als een verrassing zijn gekomen. Voor eenieder die het maar horen wilde, hebben Israels militaire leiders maanden geleden al gezegd dat helikopters, tanks en speciaal voor stadsguerrilla getrainde troepen zullen worden ingezet om een nieuwe intifadah zo snel mogelijk de kop in te drukken. De eerste fase van deze strategie heeft zich reeds in het begin van de hernieuwde vijandelijkheden ontvouwd. De inzet van helikopters en het schieten met tanks duidt er op dat Israel zich in 'oorlogstoestand' met de Palestijnen bevindt. Officieel wordt deze terminologie nog niet gebruikt, maar de media maken wel gewag van "oorlog". Indien er geen bestand komt en de strijd verder escaleert, behoort herovering van Palestijnse gebieden tot de militaire opties.

In deze verhitte sfeer merken de Palestijnen op dat er meer Palestijnse doden en gewonden zijn als gevolg van schotwonden boven de gordel, in de borst en in het hoofd, dan in vroegere confrontaties met de Israelische strijdkrachten. Televisiebeelden en foto's laten zien dat Israelische scherpschutters kennelijk een belangrijkere rol hebben gekregen bij het neerslaan van Palestijnse demonstraties. Soldaten schieten niet alleen met rubberkogels, die afgevuurd op minder dan dertig meter afstand dodelijk kunnen zijn, maar ze mogen ook met scherp schieten als ze menen in levensgevaar te verkeren. Dat de Palestijnen ook op grote schaal gebruikmaken van vuurwapens, is wegens het Israelische antwoord de oorzaak van het snel oplopende aantal doden en gewonden aan Palestijnse zijde. In Israel, met uitzondering van linkse vredesbewegingen als Gush Hashalom, klinken volgens het adagio 'oorlog is oorlog' geen protesten tegen het buitensporige geweld tegen de Palestijnen in de bezette gebieden. Daarentegen heeft de politie in eigen land wel zware kritiek te verduren, ook vanuit de regerende Arbeidspartij, wegens het onverantwoordelijk geachte optreden tegen Israelisch-Arabische demonstranten. Tegenover stenen, brandbommen en wegversperringen stelde de politie rubberkogels en scherp vuur, als gevolg waarvan tien Israelische Arabieren zijn gedood. Opnieuw is gebleken dat de Israelische politie niet is uitgerust en getraind om op een zo beschaafd mogelijke manier met Arabisch protest in een democratische staat om te gaan. Reserve-generaal Avraham Mitzna, burgemeester van Haifa en vertrouweling van premier Barak, zei dat het onverantwoord is dat politieagenten schietend een wegversperring aanvallen alsof het om een militaire positie gaat. "Het is onaanvaardbaar dat tien Israelische burgers worden begraven als gevolg van het uiteendrijven van de ernstigste onlusten."