Dossier Midden-Oosten

Nieuws

Vredesonderhandelingen

Conflictpunten

Geschiedenis van het conflict

Medespelers

Documenten

Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER
ROTTERDAM, 20 JULI. Dreigen met opstappen tijdens vredesberaad kan lonen op korte termijn, maar heeft ook nadelen.

Geen enkele diplomatieke- of vredesonderhandeling is vergelijkbaar met een andere, maar de middelen, tactieken en zonodig trucs zijn wel vaak dezelfde. Hoe neteliger het conflict, des te harder de stijl aan de onderhandelingstafel. Diplomaten of politieke onderhandelaars blijken vaak, als het er om spant, eloquente straatvechters. Vloeken en tieren, dreigen en intimideren, bluffen en acteren, geen middel uit het verbaal-emotionele repertoire blijft ongeproefd, zolang het de beste overeenkomst maar dichterbij brengt.

In dit licht was het - via de media gelekte - dreigement van de Israelische premier Barak gisteren in Camp David om de koffers te pakken min of meer een standaardprocedure bij een impasse in vredesoverleg. Wie de historie van onderhandelingen over vrede in het Midden-Oosten bekijkt, ziet een bekend patroon: tijdens het vredesberaad in Camp David in 1978 dreigde de Egyptische president Sadat twee keer op te stappen, waarop de Amerikaanse president Carter voor hem ging staan bij de deur; twee jaar geleden liet de Israelische premier Netanyahu tijdens topoverleg in Wye Plantation de koffers al demonstratief buiten zetten. Sadat en Netanyahu bleven.

De 'koffermethode' komt vaker voor bij vredesoverleg. Tijdens de Parijse vredesconferentie over Vietnam stapten de delegaties van Noord-Vietnam en de voorlopige regering van Zuid-Vietnam in december 1972 na een dreiging daadwerkelijk op uit protest tegen Amerikaanse bombardementen, maar keerden een maand later weer terug. Tijdens de onderhandelingen over vrede in Bosnië in 1995 in het Amerikaanse Dayton - tussen Servische, Kroatische en Bosnische delegaties - dreigden deelnemers eveneens met vertrek. Hetzelfde deden de Serviërs vorig jaar in Rambouillet tijdens de onderhandelingen over 'Kosovo'.

Dreigen met opstappen is meestal een dubbele boodschap: onderhandelaars maken de kritische achterban in eigen land én de partijen aan de onderhandelingstafel duidelijk dat met hen niet te spotten valt. Het kan de onderhandelingspositie mogelijk tijdelijk verbeteren, maar er kleeft ook een psychologisch nadeel aan: wie dreigt zijn koffers te pakken en toch blijft, kan zich op de iets langere termijn verplichten sneller tot een akkoord te komen. Want elke volgende dreiging met vertrek zal minder indruk maken: het eerste dreigement werd tenslotte ook niet uitgevoerd. Het mes van de 'koffermethode' wordt sneller bot dan partijen zich realiseren.

De meeste indruk maakt het dreigen met vertrek als een echt grote speler of bemiddelende partij, niet zelden de Verenigde Staten, het doet. Richard Holbrooke paste het drukmiddel bij wijze van big power diplomacy toe in Dayton. En uiteindelijk overblufte president Clinton gisteren ook in Camp David de partijen: het Witte Huis had de mislukking van de top al meegedeeld en liet de koffers van Clinton inladen, waarop de Israeliërs en Palestijnen meedeelden alsnog te willen doorpraten.