Dossier Midden-Oosten

Nieuws

Vredesonderhandelingen

Conflictpunten

Geschiedenis van het conflict

Medespelers

Documenten

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN
TEL AVIV, 6 JULI. De dinsdag beginnende top in het Amerikaanse Camp David tussen de Israelische premier Barak, de Palestijnse leider Arafat en president Clinton is de laatste kans om dit jaar een Israelisch-Palestijnse vrede te bereiken.

Geweld, oorlog misschien, kan de afschrikwekkende consequentie zijn indien de Israelisch-Palestijnse driehoekstop met president Clinton in Camp David volgende week mislukt. Het Israelische leger, nauw samenwerkend met de gewapende kolonisten, slijpt al geruime tijd de messen om een ditmaal zwaar gewapende Palestijnse intifadah, waarin ook 40.000 Palestijnse politieagenten kunnen worden gezogen, snel te kunnen neerslaan. De Palestijnse politiemacht bereidt zich ook al weken voor op dit bloedigste scenario. Verbale escalatie aan beide zijden begeleidt deze psychose. Israels chefstaf, generaal Shaul Mofaz, zal niet aarzelen om tanks en helikopters tegen de Palestijnen in te zetten. Palestijnse politie-eenheden zouden grensposten en nederzettingen kunnen aanvallen als de Palestijnen op 13 september of later dit jaar eenzijdig een staat uitroepen die de hele Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook en (Oost-)Jeruzalem bestrijkt.

Omdat er zoveel op het spel staat betrekken premier Ehud Barak en de Palestijnse leider Yasser Arafat zo sterk mogelijke internationale politieke posities om na een mogelijk falen van Camp David niet met de zwartepiet te blijven zitten. Gisteren ging Barak langs bij de Franse president Jacques Chirac en de Britse premier Tony Blair. Arafat was op de dag dat Frankrijk het voorzitterschap van de EU aanvaardde al bij Chirac in Parijs.

President Clinton klonk gisteravond ook niet te vrolijk toen hij met een zachte stem de top aankondigde. Voor de zoveelste keer zei hij dat de leiders historische beslissingen moeten nemen. Succes van deze diplomatieke onderneming, 22 jaar na de wel met vrede bekroonde top tussen de Egyptische president Anwar Sadat, Israels premier Menahem Begin en president Jimmy Carter, in Camp David is niet verzekerd. Clinton zei het, Barak en Palestijnse woordvoerders ook.

De problemen - Jeruzalem, grenzen en vluchtelingen - die in Camp David aan de orde komen, zijn door geschiedenis en godsdienst emotioneel zwaar beladen. De leiders doen er daarom goed aan Camp David als een wanhoopstop te presenteren. Dat is, hoe paradoxaal, ook het beste ingrediënt voor succes. Clinton gooit Barak en Arafat in de zee van emoties reddingsboeien toe. Alleen dwazen klampen zich daar niet aan vast. Dat president Clinton bijna aan het einde van zijn ambtsperiode is, neemt niet weg dat de enorme Amerikaanse macht aan de top in Camp David een bijzondere dimensie geeft.

Dat is het psychologische klimaat waarin Barak en Arafat een einde kunnen maken aan het Israelisch-Palestijnse conflict. Toen Sadat en Begin zich 22 jaar geleden in Camp David opsloten, waren de verwachtingen ook niet hoog gespannen. Wie kon vermoeden dat Begin de hele Sinaï-woestijn voor vrede zou opgeven, inclusief de ontmanteling van tientallen nederzettingen?

Welke concessies zullen Barak en Arafat aan elkaar kunnen doen? Arafat komt naar de top gewapend met de internationale legitimiteit - alle resoluties van de Algemene Vergadering en Veiligheidsraad van de Verenigde Naties - en met het besluit van zijn Centrale Raad om rond 13 september een Palestijnse staat uit te roepen in alle door Israel bezette gebieden, Oost-Jeruzalem inbegrepen. Vanuit Palestijns perspectief is erkenning van de staat Israel binnen de grenzen van 1967 een gigantische Palestijnse concessie. Van het historische Palestina houdt hij op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook slechts 27 procent over. Verder zegt hij niet te kunnen gaan. Om zeker 80 procent van de kolonisten op de Westelijke Jordaanoever onder Israelische soevereiniteit te kunnen brengen wil Barak in een vredesregeling circa 10 procent van de Westelijke Jordaanoever annexeren. Dat is de inzet van de territoriale slag die Barak en Arafat met elkaar onder het oog van Clinton zullen leveren.

Als vrede niet haalbaar is, zal in Camp-David worden gestreefd naar een Israelisch-Palestijnse kaderovereenkomst waarop later de vrede kan worden opgetrokken. Maar Barak hoopt na Camp David te kunnen zeggen dat er een einde is gekomen aan het Israelisch-Palestijnse conflict. Met deze slagzin denkt hij, niet ten onrechte, de harten en stemmen te winnen van een ruime meerderheid van het Israelische volk voor een vredesreferendum of bij vervroegde algemene verkiezingen indien zijn regering zou vallen.

Als rechtstreeks gekozen premier laat het hem in deze ook voor zijn persoonlijke politieke toekomst beslissende moment steenkoud dat minister Natan Sharansky van de Russische immigrantenpartij en ook de Nationale Religieuze Partij van plan zijn uit zijn coalitieregering te treden. Als een Israelische De Gaulle met het temperament van een Napoleon gaat Barak met een duidelijke vredesvisie naar Camp David. Bezeten van dezelfde innerlijke overtuiging waarmee hij het Israelische leger uit Libanon terughaalde, wil hij Israel ontdoen van de territoriale last van de grote zege in 1967 op Egypte, Syrië en Jordanië, waarmee Israel in het post-koloniale tijdperk een imperium werd. Zoals hij het vanmorgen uitdrukte: ,,Wij willen niet heersen over een ander volk.''