Dossier Midden-Oosten

Nieuws

Vredesonderhandelingen

Conflictpunten

Geschiedenis van het conflict

Medespelers

Documenten

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN
TEL AVIV, 7 MAART. De eenzijdige aftocht van Israel uit Zuid-Libanon moet Syrië tot vrede dwingen. Israel heeft zijn militaire superioriteit in reserve als Hezbollah met Syrische steun zijn strijd eventueel naar Noord-Israel zou verplaatsen.

De befaamde Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger heeft eens gezegd dat Israel geen buitenlandse politiek heeft. Kissinger opereerde in het Midden-Oosten in een periode toen Israel na de oorlog van 1967 muurvast in de toen bezette gebieden lag en uit wantrouwen over de Arabische bedoelingen verschillende vredesinitiatieven van de hand wees. Israel baadde in die jaren in de luxe van de territoriale status quo. ,,De tijd werkt voor ons'', was het hoofdthema van de Israelische politiek en diplomatie.

Dat ging goed tot eerst Egypte en Syrië en later de Palestijnen besloten de status quo met geweld te doorbreken. Het is inmiddels een in Israel aanvaarde paradox dat de Egyptische president Anwar Sadat en de Syrische president Hafez Assad in 1973 Israel op Grote Verzoendag overvielen en bijna braken om de joodse staat tot vrede te dwingen.

Sedertdien wijst de diplomatieke barometer in het Israelisch-Arabisch-Palestijns geschil onder Amerikaanse regie in de richting van vrede. Barak is de eerste Israelische premier die besluit, ook vóórdat er vredesverdragen met Syrië en Libanon zijn getekend, het Israelische leger unilateraal uit Zuid-Libanon terug te trekken. Zijn voorkeur gaat natuurlijk uit naar het verlaten van het 'Libanese moeras' onder dekking van vrede.

Het unaniem genomen regeringsbesluit van zondag inzake het terughalen van het Israelische leger uit Libanon is historisch omdat het de eerste maal is dat Israel ook de optie van eenzijdig terugtrekken openhoudt. Dit opmerkelijke Israelische initiatief verandert de spelregels in de eindfase van het moeizame Israelisch-Syrische vredesproces. De paradox van deze ontwikkeling is dat de staatsman Barak, met het prestige dat hij als ex-chefstaf heeft, Syrië met het terugtrekken van het Israelische leger uit Zuid-Libanon met vrede dreigt.

Mocht de shi'itenguerrilla Hezbollah na het terughalen van de Israelische troepen naar de internationale grens met Libanon de strijd naar Israelisch grondgebied verplaatsen, dan kan de uiterste consequentie daarvan een nieuwe Israelisch-Syrische oorlog over Libanon zijn. Barak heeft reeds bewezen er niet voor terug te deinzen om de Libanese infrastructuur aan te pakken in een reactie op Hezbollah-aanvallen tegen Israelische troepen in Zuid-Libanon. Deze zullen vele malen verwoestender zijn indien Hezbollah, al dan niet met Syrisch medeweten of steun, na het vertrek van het Israelische bezettingsleger uit Zuid-Libanon Noord-Israel aanvalt. ,,Bloed tegen bloed, kind tegen kind'', bulderde onlangs de minister van Buitenlandse Zaken David Levi in de Knesset, het parlement, om deze boodschap luidkeels aan Syrië en Libanon over te brengen.

Israelische politici en vooraanstaande commentatoren voorzien dat Syrië in geval van zware Israelische represailles tegen de Libanese economische infrastructuur, dat ook een groot Syrisch belang is, in de strijd zal worden gezogen. Dit scenario ontgaat Damascus niet. De Syrische leiders erkennen openlijk de suprematie van het Israelische leger in het Midden-Oosten. Het Syrische leger zit met verouderde Russische wapens en zal in een nieuwe oorlog met Israel worden geconfronteerd met een Israelische hightechblitz, in de eerste plaats tegen de Syrische luchtmacht en tankeenheden. Deze these geeft Barak de politieke kracht om Syrië te dwingen op oorlogsgevaar af een vredeskeus te maken.

Met deze zowel tactische als strategische zet doorbreekt Barak de Gordiaanse knoop die vanuit het Israelisch perspectief de Libanese situatie koppelt aan de problematiek van de Hoogvlakte van Golan. Israels onderhandelingspositie over de Golan-hoogvlakte wordt erdoor versterkt als in Zuid-Libanon geen Israelische soldaten meer vallen in de strijd met Hezbollah. Niet zozeer bij de onderhandelingen over het principe van de onontkoombare territoriale concessie op dat strategisch belangrijke plateau als wel over de veiligheidsstructuur van de vrede en de normalisering van de betrekkingen tussen Israel en Syrië.

Ontruiming van Zuid-Libanon door de Israelische strijdkrachten in het kader van vredesverdragen met Libanon en Syrië is voor Barak het aantrekkelijkste scenario om het Israelische volk in een referendum te vragen de hoogvlakte van Golan voor vrede met Syrië op te geven. Een meerderheid, zij het niet overweldigend, lijkt dan verzekerd. Indien vrede er de komende twee maanden niet inzit, kan de uitvoering van het Israelische besluit om het leger in juli uit Libanon terug te halen de spanning in het Midden-Oosten tot het kookpunt opvoeren als Hezbollah, als lont in het kruitvat, niet in toom wordt gehouden.