Dossier KLM

Nieuws

Achtergrond

British Airways

Alitalia

Northwest Airlines

Financieel

Links




Reacties

Door onze redacteuren ESTHER ROSENBERG en ERIK VAN DER WALLE
AMSTELVEEN, 18 MEI. KLM heeft inmiddels heel wat mislukte relaties achter de rug. Het zal toch niet aan de nationale trots zelf liggen? President Leo van Wijk stelt in elk geval zijn eisen tijdens een volgende kennismaking bij.

Na drie mislukte huwelijken in acht jaar is een kritische blik in de spiegel wel het minste wat je kan verwachten. Heb ik het allemaal wel goed gedaan of lag het altijd aan de ander? Bij KLM heeft de kritische zelfanalyse in elk geval tot nieuwe inzichten geleid. Hoewel de scheiding met Alitalia nauwelijks een maand oud is had president Leo van Wijk van KLM zijn conclusies gisteren al klaar. De Nederlandse maatschappij is alleen nog maar geïnteresseerd in een volledige fusie en een minderheidsbelang vormt voor KLM dan plotseling geen probleem meer. ,,Het zou onverstandig zijn om die optie uit te sluiten'', zei Van Wijk gisterochtend achteloos tijdens een toelichting op de jaarcijfers.

Dat klonk enkele jaren geleden wel anders, bijvoorbeeld toen in 1992 British Airways en KLM aan elkaar snuffelden. Destijds was het logisch dat de identiteit van KLM 'onverkort gehandhaafd' zou blijven. Het grootste struikelblok in de onderhandelingen met British Airways was dan ook de zeggenschap binnen de beoogde holding. KLM wilde een min of meer gelijkwaardige verhouding zien van 60-40 ten voordele van British Airways, maar de Britten namen met minder dan 70 procent geen genoegen. De fusiegesprekken strandden.

Een jaar later kondigt KLM de viervoudige fusie Alcazar aan, met SAS, Swissair en Austrian Airlines. Alcazar strandde. Dit keer was de keuze van de Amerikaanse partner de hinderpaal: zowel Swissair (Delta) als KLM (Northwest) hield vast aan hun bestaande alliantie.

De samenwerking met Alitalia, aangekondigd in 1997, begon aanvankelijk als een alliantie, maar het was volgens Van Wijk van het begin af aan duidelijk dat een volwaardige fusie het einddoel was. ,,Misschien heb ik dat niet direct zo gezegd, maar op sommige momenten kan je nu eenmaal niet alles zeggen'', zo benadrukte hij zijn consequente lijn. Op basis van gelijkwaardigheid heette het in eerste instantie, maar Alitalia bleek later een meerderheidsbelang te eisen. KLM nam vorige maand afscheid van de Italiaanse maatschappij.

Nu, na het afbreken van de alliantie met Alitalia is KLM naarstig op zoek naar een nieuwe Europese partner. Een mooi moment dus voor een zelfanalyse, vond Van Wijk gisteren ook. De grootte van de maatschappij speelt een rol, verklaarde Van Wijk. Als intercontinentale vervoerder met een kleine thuismarkt gaat voor KLM het verhaal op van het tafellaken en het servet. ,,De grote maatschappijen maken de dienst uit, de kleine worden opgeslokt. Als middelgrote maatschappij ben je afhankelijk van de ontwikkelingen in de industrie. Ik kan me ook een idealere situatie voorstellen, maar zo zijn nu eenmaal de feiten.''

,,We zijn misschien te vroeg geweest'', analyseerde Van Wijk verder. ,,Het aangaan van een fusie brengt enorme complicaties met zich mee. Een volwaardige fusie zou de eerste geweest zijn in Europa, een belangrijke stap voorwaarts.''

Ondanks de drie blauwtjes is de fusiedrift van KLM alleen maar groter geworden, hoewel een volledige fusie in de luchtvaart (nationale belangen, bilaterale verdragen) bijzonder complex is. Toch is een fusie noodzakelijk, aldus Van Wijk, om de nodige kostenbesparingen te realiseren. Daar kan geen bezuinigingsoperatie tegenop. Dat is wat KLM van de beslommeringen met de Italianen geleerd heeft. De joint ventures, waarin de Italiaanse en Nederlandse werknemers samenwerkten, maar aan het eind van de dag aan hun eigen baas verantwoording aflegden, kostten KLM alleen maar geld, in plaats dat het wat opleverde. ,,We hadden geen zin meer aan de verliezen van Alitalia mee te betalen'', zei Van Wijk.

Het is een lang en hard leerproces geweest. Enkele jaren geleden zat KLM in een betere positie om te onderhandelen. Met een lage beurswaarde en een bedrijfsresultaat dat voor het tweede achtereenvolgende jaar is gehalveerd is de uitgangspositie heel wat zwakker geworden. Geen wonder dat Van Wijk zijn eisen bij de volgende fusiebesprekingen moet bijstellen en genoegen neemt met een minderheidsbelang.

Toch ziet Van Wijk zijn bedrijf als een interessante partner, hij noemt de positie van KLM op Schiphol, waar de komende jaren een beperkte groei van het aantal vluchten mogelijk is. Een knipoog naar British Airways, dat vast is komen te zitten op Heathrow. Van Wijk wilde over de huidige contacten weinig meer zeggen dan dat hij voor het eind van het jaar een nieuwe partner hoopt te presenteren.

Aan één ding ligt het mislukken van de relaties zeker niet, zo betoogde de topman van KLM gisteren licht geïrriteerd. Aan de betrouwbaarheid van de maatschappij, hoewel de Italianen al weken hete tranen huilen over de scheiding. ,,Ik heb hun voldoende signalen gegeven. We doen wat we zeggen en niet: we zeggen het wel maar we doen het toch niet.''

Beleggers lijken weinig vertrouwen te hebben in de Europese strategie van KLM. De beurskoers kreeg gisteren eerst nog een positieve stimulans door de meevallende kwartaalcijfers, maar toen concrete samenwerkingsplannen uitbleven kreeg de toch al lage beurskoers nog een tik. En dat is wat KLM nu net niet kan gebruiken.