Dossier KLM

Nieuws

Achtergrond

British Airways

Alitalia

Northwest Airlines

Financieel

Links




Reacties

Door ESTHER ROSENBERG
ROTTERDAM, 29 APRIL. Het geduld bij KLM was op. Na anderhalf jaar praten en drie keer uitstel is de alliantie met Alitalia afgebroken. ,,We moeten op zoek naar een andere partner'', zei bestuursvoorzitter Leo van Wijk.

Er leek niet veel langer uitstel mogelijk voor KLM: fuseren of scheiden. Het werd het laatste, het geduld in Amstelveen was op. Na anderhalf jaar en drie keer uitstel blies KLM gistermiddag de alliantie met Alitalia op. De samenwerking heeft KLM vanaf de aanvang op 27 november 1998 veel geld gekost in plaats van dat het wat opleverde.

Het afblazen van de samenwerking brengt KLM in een situatie die de slechte financiële resultaten, de gedwongen ontslagen als gevolg daarvan en de lage beurswaarde overschaduwt. KLM is terug bij af.

De kans dat ze een strategisch even zo goed passende partner vinden is namelijk klein. Al enkele jaren geleden bleek na verschillende mislukte besprekingen met onder meer British Airways en het Belgische Sabena dat Alitalia de enige geschikte Europese partner voor KLM. De routenetwerken vulden elkaar aan, de Noord-Italiaanse markt was aantrekkelijk. In twee jaar is daarin weinig veranderd.

Door de versnelde alliantievorming onder concurrenten in de laatste jaren is het inmiddels moeilijker een passende partner te vinden die nog vrij is en een aanvullend routenetwerk heeft dan een paar jaar geleden. Iberia? ,,Dan had KLM op termijn alsnog een andere Europese partner moeten vinden'', zei Northwest-topman John Dasburg vorige maand nog. Air France? Niet logisch. De Fransen hebben Delta Airlines als partner, waardoor KLM zijn samenwerking met Northwest en Continental kwijt zal raken.

British Airways of Lufthansa? Mogelijk, maar niet waarschijnlijk; het zou KLM gezichtsverlies opleveren: van leidende tot ondergeschikte alliantiepartner. Bovendien is het de vraag of de Europese mededingingscommissie de samenwerking zou goedkeuren. Andere geschikte Europese partners zijn er niet, de netwerken van maatschappijen als Swissair en Sabena overlappen bijvoorbeeld weer te veel met die van hun Nederlandse concurrent.

Maar zonder Europese partner redt KLM het niet. En zoals het er nu voor staat is KLM niet in de positie hoge eisen te stellen. Zeker niet nu KLM als gevolg van de slechte financiële resultaten minder wil gaan vliegen. Ook wordt KLM zonder Europese partner minder aantrekkelijk worden voor de Amerikaanse partner Northwest Airlines. Een woordvoerder van Northwest Airlines reageerde gisteravond slechts met de mededeling de situatie te bestuderen. Alitalia zou zich zonder veel moeite aan moeten kunnen sluiten bij Air France en Delta, die jaren geleden al grote interesse in de Italianen toonden.

,,We moeten op zoek gaan naar een andere Europese partner'', zei bestuursvoorzitter Leo van Wijk van KLM gisteravond. Volgens hem zijn er ,,wel degelijk opties''. ,,De panelen schuiven nog steeds. De partijen zijn verloofd, maar dat waren wij ook. Nog niemand is getrouwd.'' Volgens Van Wijk moet in ieder geval dit jaar nog een kandidaat gevonden worden.

KLM en Alitalia wilden bij de aankondiging van de samenwerking met 39 miljoen passagiers, 377 bestemmingen en een marktaandeel van 15 procent de grootste luchtvaartmaatschappij van Europa worden. Ze zouden zo intensief mogelijk samenwerken met één managementteam aan het hoofd van een gedeelde organisatie. De kosten en opbrengsten zouden op gelijke basis gedeeld worden en samen zouden ze investeren in een nieuwe vloot. KLM betaalde Alitalia bovendien 220 miljoen gulden voor de ontwikkeling van het nieuwe vliegveld Malpensa. Een bijna-fusie heette het euforisch, die binnen drie jaar ruim 800 miljoen gulden aan besparingen op zou moeten leveren.

Toen kwamen de problemen: een goede ontwikkeling van Malpensa als hub - de motor van de alliantie - verliep niet zoals gehoopt en de financiële resultaten van beide bedrijven vielen tegen. KLM wijst met een beschuldigende vinger naar de Italiaanse overheid. ,,Natuurlijk waren er cultuurverschillen met Alitalia, maar die waren op zichzelf niet onoverkomelijk'', aldus Van Wijk. Op de vraag of KLM nog claims tegen de Italiaanse regering overweegt, zegt Van Wijk: ,,Het is niet het eerste waar je aan denkt, maar we zullen onze juridische positie zorgvuldig overwegen.''

Als KLM nog langer gewacht had waren de investeringen nog hoger geworden. ,,Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald'', zei Van Wijk gisteravond. Met het stopzetten van de samenwerking wil KLM een sneeuwbaleffect stopzetten. De onzekerheid rondom Malpensa en de slechte financiële resultaten bemoeilijken de privatisering van Alitalia en dus de integratie tussen KLM en de Italianen. Dat maakt KLM een minder aantrekkelijke partij voor andere mogelijke partijen. Als KLM in Azië praat met een maatschappij en moet wachten op de privatisering in Rome, dan bemoeilijkt dat de onderhandelingen.

KLM is er slecht aan toe. Eerst moeten nu de joint ventures in passagiers- en vrachtvervoer uit elkaar gehaald worden. Dat moet niet het grootste probleem zijn. De managementteams waren additioneel: op elke positie zaten een Nederlander en een Italiaan. Het personeel van KLM dat voor de alliantie naar Italië verhuisde wordt teruggehaald. Vervolgens moeten de vluchtschema's ontrafeld worden. Dan pas zegt Van Wijk zich te beraden op andere strategische opties.

KLM wil zich met hernieuwde energie concentreren op de ontwikkeling en winstgevendheid van het eigen bedrijf, zo meldt het in een persbericht. Van Wijk: ,,Na zoveel tijd en energie in de samenwerking gestopt te hebben, kan ik niet anders dan teleurgesteld zijn.'' Maar hij zegt ook medelijden te hebben met zijn Italiaanse ex-partner. ,,Alitalia heeft nu eveneens geen partner, maar neemt de onzekerheden ook mee in een andere alliantie.''

Ook de vakbonden zijn teleurgesteld, maar zeggen de beweegredenen van KLM te begrijpen. De Vereniging voor Nederlands Cabinepersoneel (VNC) draagt aan dat de geloofwaardigheid van Alitalia als alliantiepartner de laatste maanden steeds meer onder druk kwam te staan. Ook de ondernemingsraad van het concern vindt dat KLM een juist besluit heeft genomen.