Het jaar 2000

Nieuwsoverzicht

Binnenland

Buitenland

Kunst

Opinie

Sport

Economie

De beursintroductie van World Online wekte de hebberigheid van vele beleggers. Nu rest slechts de jacht op schadevergoedingen.

Menno Tamminga

ZIJ SPRONG ERUIT. Een succesvolle vrouw, die het gebaar van succes maakte. Twee duimen omhoog. Nina Brink lachte, de fotografen klikten, boven haar hoofd stond de koers van de aandelen World Online: 50,30 euro. Het was 17 maart 2000, de dag van de beursgang.

Die duimen. Was zij vergeten dat het gebaar ooit een handelsmerk was van VVD-voorman Ed Nijpels, die na tomeloos succes verdreven werd uit het Haagse? Jasperina de Jong imiteert haar op de poster van een tv-satire, Nina Brink, de musical. Tekenaar Jos Collignon zette haar in de Volkskrant neer met de duimen omhoog, maar de polsen geboeid. Dat was nadat justitie een strafrechtelijk onderzoek opende naar de beursgang van internetaanbieder World Online.

In de serie 'financiële zeepbellen door de eeuwen heen' schreef de 21ste eeuw al direct geschiedenis. Hoe konden zoveel mensen, inclusief de media, zich zo laten meeslepen in wat - achteraf gezien - nog het meest neigt naar massahysterie? Soms bestormen mensen banken om hun geld terug te halen voordat het bankroet van de instelling wordt uitgesproken. Nu bestormden 150.000 beleggers banken om aandelen World Online te kopen.

En niet alleen in Nederland. Van Hongkong tot Wall Street stonden de kleine man en de gisse kapitalist in de rij. De rijkdom lag om de hoek, je hoefde het geld maar op te rapen. Waarom zou je je daarvoor schamen? Diverse captains of industry werden later ontmaskerd als meelopers, als genodigden in de skybox voor de aparte voorkeursregeling voor vrienden en familie van Brink. Sommigen waren geen familie, of maar vaag bevriend, maar zij gaven wel leiding aan bedrijven waarmee World Online zaken deed of wilde doen.

Op 17 maart ging World Online naar de beurs. De snelheid waarmee opkomst en neergang zich vervolgens voltrokken, is internet eigen. De koersval was verpletterend. Brink vertrok ruim acht weken na de beursgang te midden van beschuldigingen over een misleidende prospectus en details over de verkoop van meer dan de helft van haar eigen aandelen drie maanden voor de beursafgang.

Het beleggersvolk deed de duimen omlaag. Al bleven talloze door de koersval gestrafte beleggers nog maandenlang optimistisch. In een enquête op een van de sites voor gedupeerden (www.redwol.com) zag bijna de helft van hen dit voorjaar nog een mooie toekomst weggelegd voor World Online. Dat was na de koersval.

De aantrekkingskracht van World Online? Bijna een kwart had veel vertrouwen in oprichtster Nina Brink. Meer dan de helft wilde graag beleggen 'in de nieuwe economie'. Slechts één op de twaalf beleggers durft het echt toe te geven. De hebzucht regeerde. ,,Greed is good'', zo luidt het op de internetpagina.

Nu World Online in handen is geraakt van het Italiaanse Tiscali, de waarde van het bedrijf meer dan gehalveerd is en het aandeel over een paar weken zelfs van de Amsterdamse beurs verdwenen zal zijn, rest slechts verbazing over de hype die Nederland wekenlang in de greep had.

Net als bij piramidefondsen en kettingbrieven zijn ook bij de beursgang van internetfondsen de winnaars dun gezaaid. Grootste winnaar, in financiële zin althans, was Brink: zij haalde enkele maanden vóór de beursgang 200 miljoen gulden op. Andere winnaars waren de commissarissen en directeuren die hun lucratieve optiepakketten met koersen van vóór de internethausse nog te gelde konden maken bij het bod van Tiscali. En de geldschieters van het eerste uur, waaronder de veelgeplaagde NS.

De belangstelling voor nieuwe aandelen is in elk geval danig ingezakt. De uitgifte van nieuwe aandelen door KPN trok vorige maand, ondanks een korting voor particulieren, nog maar ruim 50.000 beleggers, een kwart van het aantal dat in 1994 en 1995 meedeed.

De nieuwe winnaars van de nieuwe economie zijn de advocaten die in opdracht van beleggers achter de ,,schuldigen'' aangaan en schadeclaims indienen. Echte beleggers blijven optimisten. Staan de aandeelhouders die in de enquête hebben toegegeven uit hebzucht te hebben gehandeld ook in de rij voor een vergoeding? En vinden zij het ook een schande dat de overheid dit soort praktijken niet beter in de gaten houdt?

De rechtszaken duren nog jaren, het openbaar ministerie zal nog wel even blijven wroeten, de regels voor beursintroducties zijn al aangescherpt, maar de toezichthouders zijn er op andere punten nog niet uit. Schaamteloos winsten incasseren en schaamteloos schade claimen, het ging afgelopen jaar hand in hand.