Dossier BSE

Nieuws

Wat is BSE?

Maatregelen Europese Unie

Maatregelen Nederland

BSE in het buitenland

Chronologie

De koe is niet de veroorzaker van BSE, maar het eerste slachtoffer. Slachtoffer namelijk van de exploitatie waaraan het dier, met name in de melksector, is blootgesteld, meent Koos van Zomeren.

Tot voor kort gold de rundveehouderij (even los van de kalvermesterij, die hiervan niettemin een onlosmakelijk deel is) als de minst grimmige sector van de bio-industrie. De opeenvolgende BSE-crises hebben dit beeld grondig verstoord. Binnen vijf jaar is de koe, eeuwenlang symbool van moederlijke zorg en gulle liefde, veranderd in de incarnatie van milieuvervuiling en een bedreiging voor de volksgezondheid. Deze omslag tekent, nog meer dan de barbaarse slachtpartij ter bestrijding van de varkenspest in 1997, het failliet van deze tak van nijverheid, zowel zakelijk als moreel. De Europese ministers van landbouw hebben maandag in Brussel tot een pakket maatregelen besloten om BSE uit te bannen. Met één pennenstreek zijn weer talloze argeloos levende dieren tot gevaarlijk afval gebombardeerd. De kosten van de overeengekomen opkoopregeling zouden het eerste half jaar 1,3 miljard euro belopen. Deze zullen worden gedragen door de belastingbetaler. Het lijkt mij niet zo gek dat een belastingbetaler zich afvraagt of hij het daarme eens is.

Als Renault - ik noem maar een naam - tot de ontdekking komt dat bij bepaalde auto's een mogelijk defect is ingebouwd, worden deze teruggehaald naar de fabriek. De kosten komen in eerste instantie voor rekening van Renault en worden in laatste instantie hoofdelijk omgeslagen onder Renault-rijders. Logisch. Je moet tenslotte zelf weten of je Renault rijdt of niet. Zo zou het ook logisch zijn als de kosten van het pakket BSE-maatregelen voor rekening van de 'sector' kwamen. Men zegt immers dat deze niets anders beogen dan de levering van een deugdelijk product te verzekeren. In laatste instantie zouden de kosten hoofdelijk worden omgeslagen onder de gebruikrs van rundvlees. Prima. Je kunt zelf uitmaken of, en zo ja hoeveel, rundvlees je koopt. Maar je kunt niet zelf uitmaken of, en zo ja hoeveel, belasting je betaalt.

Ondertussen is de koe niet de veroorzaker maar het eerste slachtoffer van BSE. Deze ziekte is een symptoon van de genadeloze exploitatie waaraan het dier is blootgesteld, met name in de melksector. Nu de kosten van het Brusselse pakket naar de belastingbetaler worden doorgeschoven, wordt de 'sector' wel erg makkelijk ontslagen van zijn verantwoordelijkheid. Van die kant, waar je toch een zekere deskundigheid en betrokkenheid mag verwachten, worden de noodzaak en doelmatigheid van de maatregelen dan ook nauwelijks ter discussie gesteld - wat op z'n minst jammer is voor het peil van de discussie. Zo krijgt die 1,3 miljard euro het karakter van een financiële injectie in een 'sector' die eerst heeft gefaald om de koe te beschermen tegen de gekte van de consument, en vervolgens onmachtig is gebleken om de consument te beschermen tegen de gekte van de koe.

Nu zijn niet alle ministers van Landbouw zo eerlijk, of cynisch, om te verklaren dat het Brusselse pakket bedoeld is om de vleesprijzen veilig te stellen. Er zijn er ook die gewag maken van de volksgezondheid. Dat maakt dan 1,3 miljard euro ter bestrijding van de schimmige hersenziekte Creuzfeldt-Jakob (of moet je zeggen: van de hysterie daaromheen?). Op dit punt zou je een interventie verwachten van ministers van Volksgezondheid: geef ons maar 1,3 miljard euro om aids te bestrijden. Of van ministers van Verkeer: geef ons maar 1,3 miljard euro om de verkeersveiligheid te bevorderen. Ja, ook als het om mensenlevens gaat, zou je je gezonde verstand moeten gebruiken. Maar het gezonde verstand is bij de gekkekoeienziekte kennelijk het eerste wat bezwijkt.

Ik ken een aantal koeren, ik ken een aantal mensen uit de 'sector', ik ken een aantal politici. Vooralsnog vertrouw ik de koeien, die ik ken, het meest.

Koos van Zomeren is schrijver.