CS VRIJDAG
Eerder verschenen
columns

JL HELDRING
HJAHOFLAND
ROEL JANSSEN
ELSBETH ETTY
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
PAUL DE LEEUW
LEO PRICK

Laatste wil

door Hans Beerekamp
Een groot aantal coryfeeën uit de Nederlandse televisiewereld was afgelopen zaterdagmiddag naar de Documentairesalon van het Amsterdamse Rialto-theater gekomen voor de eenmalige voorstelling van een videodocumentaire over het laatste half jaar uit het leven van de op 2 maart overleden Arie Kleywegt.

De voormalige televisiedirecteur van de VPRO leed aan de ziekte van Parkinson, en voerde in een verzorgingshuis in de provincie een permanent gevecht met de zwaartekracht, die zich niet meer aan de regels hield. Hij sprak met ontzag over Lord Parkinson, zijn wrede laatste metgezel, en regisseuse Ineke Hilhorst noemde haar intieme, grotendeels met een zich bij de fysieke problemen aanpassend digitaal videocameraatje gedraaide compromisloze portret ook zo.

Zelden zie je een documentaire die zo dichtbij iemand weet te komen als deze moedige, discrete, maar toch de onaangename realiteit niet ontkennende, liefdesverklaring. Want dat is het bovenal: een eerbetoon aan iemand die zijn lichaam niet meer de baas is, en daar nuchter, lucide en met gevoel voor humor over kan praten. Het is geen cynische opmerking, wanneer Kleywegt zegt dat zijn deplorabele toestand ook een verbetering betekent. De man die velen tijdens zijn werkzame bestaan deed sidderen, is niet meer zo hardgekookt wanneer hij op handen en voeten door zijn kamer kruipt of moeite moet doen om uit een zittende houding op te staan. Hij realiseert zich dat hij afhankelijk is geworden, en besluit daar niet woedend over te zijn. Als je goed kijkt, zie je zelfs de schoonheid van zijn vertrokken gezicht.

Met grote moeite typte Kleywegt zijn memoires. Ook ondertekende hij een verklaring, nadat hij de documentaire van Hilhorst in gemonteerde vorm gezien had, waarin hij zijn goedkeuring verleent aan vertoning. Toch lijkt het erop dat niet veel mensen deze videomémoire zullen kunnen zien. De door de Parkinsonstichting mede gefinancierde productie heeft moeite met het vinden van een omroep die uitzending aandurft. De een vindt de film te kort, de ander vindt dat de VPRO het maar moet doen, want daar was Kleywegt van. Niemand zegt hardop dat hij gechoqueerd is. Alleen de meerderheid van de kinderen van de geportretteerde heeft liever niet dat Lord Parkinson vertoond wordt, en wendt zijn invloed aan om dat te verhinderen. Rialto legde de aansporing van de erven om de film niet te vertonen naast zich neer, mede omdat de hoofdpersoon er kennelijk anders over dacht. Niemand heeft in de vaderlandse televisiegeschiedenis zo veel taboes getrotseerd als de directeur van de VPRO in de jaren zestig en zeventig. Alleen daarom al zou de VPRO zijn laatste wil, die je met recht een quit claim kunt noemen, moeten respecteren.

(Uit Cultureel Supplement van 20 april 2001 )