LEO PRICK
Eerder verschenen
columns

JL HELDRING
HJAHOFLAND
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
ELSBETH ETTY
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
PAUL DE LEEUW

LEO PRICK

27 januari 2001

Ideologisering

De onderwijsbond AOb geeft een tijdschrift uit waarin Tweede-Kamerleden van elk van de vijf grootste partijen, een column verzorgen. Cornielje, VVD, beleeft zijn gloriejaren. Zijn partij is indertijd schoorvoetend akkoord gegaan met de invoering van de basisvorming en heeft er nooit twijfel over laten bestaan dat het hier een jammerlijk, doch onontkoombaar compromis betrof.

Inmiddels is de mislukking duidelijk. De VVD kan moeilijk worden verweten met zijn scepsis te hebben bijgedragen aan het mislukken van de hele onderneming. Zelfs als het tegendeel het geval was geweest had het niet opgewogen tegen de weerstand ertegen van heel onderwijzend Nederland. Van de Camp, CDA, neemt vanuit de oppositie het bijzonder onderwijs in bescherming tegen het paarse gevaar. De aloude confessionele angst voor staatspedagogiek maakt dat de rol van de inspectie in zijn ogen onrustbarende vormen begint aan te nemen, die dreigt zich te veel te gaan bemoeien met de inhoud van het onderwijs. Verder is het schipperen tussen links en rechts. Vandaar het ontbreken van duidelijkheid als het gaat om zaken als de bekostiging van het leerplichtig onderwijs door het rijk. Dat 'is te waardevol om zomaar overboord te zetten'. Te waardevol om zomaar, daar kun je nog alle kanten mee op; naar links èn naar rechts. Het christelijke midden heeft zo zijn beperkingen.

Marleen Barth, penvoerster namens de PvdA, staat pal voor de ideologische erfenis van de middenschool. Nu het failliet daarvan onontkoombaar is, blijft ze steken bij algemene kretologie zoals een pleidooi voor veel extra geld voor onderwijs, om te investeren in mensen, gebouwen en computers; ze worstelt met de prangende vraag 'wat heeft prioriteit en wat niet?' Die keuzes zijn noch links, noch rechts, daar moet je voor nadenken, maar verder dan de vragen komt ze niet.

Nog treuriger is het gesteld met wat GroenLinkslid Mohamed Rabbae te berde brengt. Ter verdediging van de basisvorming belijdt hij zijn geloof in een betere en andere wereld en meent dat wie de basisvorming niet ziet zitten, niet deugt. Verder bestaan zijn bijdragen uit onsamenhangende statements, met uit de hoge hoed bijvoorbeeld de conclusie dat de oplossing moet worden gezocht in 'de versterking van de leraar'. Dat houdt dan in een betere toerusting, meer zeggenschap in de school, een prominentere rol in de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs en meer onderzoekstijd en onderzoeksmiddelen. Waarom dit alles nodig of nuttig is, daarover geen woord. Ik denk dat de weerstand in het onderwijs tegen de politiek komt doordat de opstelling van politici wordt ingegeven door ideologische overwegingen die soms wel, maar vaker niet worden uitgesproken; principes en taboes, die alleen voor de ingewijde herleidbaar zijn. Dat verklaart de aparte positie van Lambrechts, D66. Haar ruimte wordt niet ingeperkt door geloofsartikelen als middenschool, marktdenken of vrijheid van onderwijs. Zij kan de basisvorming als mislukt verklaren, niet omdat ze dat ideologisch wenselijk vindt, maar omdat het zo is. Wat de bekostiging van het leerplichtig onderwijs betreft, kan zij wijzen op de hypocrisie van de dagelijkse praktijk rond de 'vrijwillige ouderbijdragen' en kan zij, niet gehinderd door lange, confessionele tenen, als praktische remedie de vrije schoolkeuze van ouders bepleiten. De politieke ideologisering van de onderwijsdiscussie werkt, zo is mijn overtuiging, contraproductief.

Leo Prick