PAUL DE LEEUW
Eerder verschenen
columns

JL HELDRING
HJAHOFLAND
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
ELSBETH ETTY
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
LEO PRICK

LEEUWENBEKJE

28 oktober 2000

Snelle soapies

In de jaren vijftig werd op tv live toneel uitgezonden. Trage eencamerabewegingen registreerden zware stukken, zware actrices en duidelijk uitgesproken dialogen.

Daarna kwamen de eerste series op televisie: De kleine Waarheid, Dagboek van een Herdershond, De Weg. We hadden de familieseries: Bartje, Sil de Strandjutter, Merijntje Gijzen. Alle met zware, duidelijk uitgesproken dialecten. En uit het buitenland kwamen De Jordaches, Wie betaalt de veerman, De Doornvogels, Upstairs Downstairs en Jewel in the Crown. Al die series hadden één ding gemeen: als kijker geloofde je in het wel en wee van boerenfamilies, pastoors, keukenpersoneel, Griekse schoonmoeders, Engelse oude taarten in India en de 26-delige seksuele zoektocht van Marleentje Spaargaren - zowel Coen Flink als John Leddy heeft ze naar haar souterrain gesleept.

Die geloofwaardigheid verdween bij de glamoursoaps Dallas en Dynasty. Sue Ellen die naar haar man JR opkeek en te veel in het whiskyglas keek. Elk seizoen hing ze wel een paar keer verslagen de telefoon op: JR meldde dat hij nog even wat olie ging boren in zijn secretaresse. Sue Ellens dikke lippen toonden emotie en - beng - daar kwam de fles close in beeld met daarachter de twijfelende Sue Ellen. Als kijker zou je miss Ellie door elkaar willen rammelen en adviseren: stop die schoondochter van je in de Betty Ford-clinic! In Nederland kwam het antwoord op de glamour met Herenstraat 10. Wijnfamilie met mislukte oogst en kinderen. Hoogtepunt van de serie was verslaafde dochter Christel Braak die de trap van het huis van haar dealer opstormde met de mededeling: "Toe, geef me een shot". Nu hebben we soaps. Goedkope, snelgemaakte producties. Snel, behalve de verhaallijn. In The Bold and the Beautiful probeert Taylor al ruim zeven weken aan Ridge te vertellen dat zij zwanger van hem is. Thunderbird Stephanie zoent nooit haar ex-man. Ze omhelst hem, kijkt vervolgens een minuut langs de camera met een blik van: ik denk, want ik acteer.

Onze succesvolste soap heet GTST. Laura, moeder van Arnie, is inmiddels alles geweest behalve frigide. Bruni Heinke verliet de serie met de oneliner: "Als actrice ben ik toe aan een nieuwe uitdaging". Die uitdaging heet nu golf en acteren doet ze in het stuk In de bruidsjurk, uit de bruidsjurk, te zien in de betere gymzalen. Joost Buitenweg mocht vorige week in BeauBrother vertellen hoe het was om in GTST de bad guy te zijn. Afgelopen donderdag speelden we Zo vader zo zoon met Jimmy Geduld (neger met vele bijbaantjes in GTST). Op filmpremières zien we Grolsch-proostende soapie's die alleen zichzelf herkennen. Daarna komen reportages over wat ze dragen, dronken en wie ze beklommen. Aan het eind zegt een Veronica- presentatrice, met soapuitstraling en onduidelijke naam, omdat ze met het lichaampje half voor haar hele naam zit: "Cool, dit was het weer. Leuk dat ik er was. Dikke doei en misschien tot later in de stad." Hup, pilletje in de bek en hangen in de kussens van de Supperclub! Soapsterren: ze staan voor iets, maar ik kom er niet achter. Misschien het feit dat ze serieus worden genomen.

Afgelopen zondag de première van het toneelstuk Verzameld Werk. Ellen Vogel en Roos Ouwehand speelden de sterren van de hemel. Nee, geen snelle camerawisselingen, geen 'doei en we sms-en'-dialogen, maar een door Coot van Doesburg prachtig uit het Engels bewerkt verhaal. Zouden deze twee actrices het aandurven om het ooit live op tv te brengen? Op de zondagmiddag? Om een jongere generatie te vertellen dat er, heel lang geleden, live toneel op tv was en dat kwaliteit in Hilversum ooit een maatstaf was.

Zou een omroep het aandurven? Tja. Marktaandelen, zenderprofilering, net-herindeling, horizontaalprogrammering, blokuren, kwaliteit.

(www.hethol.nl)

Paul de Leeuw