China zegt dat het de diplomatieke slag met de Verenigde Staten glorieus heeft gewonnen, maar heel erg zeker is men er niet van.

Door een onzer redacteuren

ROTTERDAM, 12 APRIL. "De Verenigde Staten bieden eindelijk hun verontschuldigingen aan", kopte vanmorgen het belangrijkste ochtendblad in Peking. Het Dagblad van het Volksleger schrijft: "De verontschuldiging van de VS aan het Chinese volk is niet meer dan terecht." En het Volksdagblad, de partijkrant, oordeelt: "De vastberaden strijd van de Chinese regering en het volk heeft de Amerikaanse regering ertoe gedwongen haar aanvankelijke botte en onredelijke houding te veranderen, en 'diepe spijt' te betuigen."

Maar het Volksdagblad vervolgt ook dat de VS "de volledige verantwoordelijkheid" op zich moeten nemen voor het incident - een toevoeging die overbodig was geweest als Washington inderdaad de officiële verontschuldigingen (met de impicatie van schuldbekennen) had aangeboden die Peking had geëist. Het Volksdagblad meent dat China het "eerste succes" in zijn strijd heeft geboekt maar dat die strijd nog niet is afgelopen. Ook partijleider en president Jiang Zemin, momenteel op rondreis in Latijns Amerika, onderstreepte dat "het incident nog niet volledig is opgelost", verwijzend naar verdere onderhandelingen over de teruggave van het Amerikaanse spionagevliegtuig en, belangrijker nog, de Chinese inzet om paal en perk te stellen aan spionagevluchten.

De Chinese exegese van de gisteren ontvangen brief van de Amerikaanse regering maakt duidelijk dat taal een belangrijke rol moet spelen om gezichtsverlies voor beide partijen te voorkomen. Volgens Amerikaanse functionarissen is uitsluitend onderhandeld over een Engelse tekst, en daarin staat wat er staat: very sorry. Ook in Engelstalige teksten van de Chinese staatstelevisie en het officiële staatspersbureau wordt die term tot twee keer toe gebruikt: over de dood van de Chinese piloot en over het binnendringen van het Chinese luchtruim en de ongeautoriseerde landing op Hainan. Overigens is er wel een subtiel verschil van context: in de door ambassadeur Prueher overhandigde brief staat: "Het spijt ons zeer dat er geen mondelinge toestemming was voor het binnendringen van China's luchtruim en voor de landing (..)". Het persbureau Xinhua maakte ervan dat de Amerikaanse regering haar diepe spijt betuigde over het feit "dat het Amerikaanse toestel het Chinese luchtruim binnendrong en landde zonder mondelinge toestemming".

De werkelijke semantische nuanceringen voor eigen gebruik zitten hem in de Chinese vertaling van de spijtbetuigingen - een vrijheid die Amerikaanse functionarissen de Chinese autoriteiten overigens naar eigen zeggen graag gunnen. De Amerikaanse spijt over de dood van de piloot wordt vertaald als wan xi - 'bedroefd zijn over'. Maar de spijtbetuiging over het incident als zodanig wordt in de staatsmedia vertaald met baoqian en qianyi, termen waarin ook elementen van schuldbekentis schuilgaan.

Maar uit door persbureaus opgetekende reacties valt op te maken dat dergelijke nuanceringen ook in China niet altijd zijn besteed aan de- man-op-de-straat. "Spijt is niet genoeg. Ik ben zeer teleurgesteld", reageerde een 33-jarige man in Peking. "De zaak is helemaal niet opgelost. Ze hadden helemaal nog niet weg gemogen", aldus een winkelier in Haikou, de hoofdstad van Hainan. En, in een ingezonden brief op de website van het Volksdagblad: "De regering heeft zich weer eens zwak betoond."

Zie ook:

Een kowtow voor Peking (10 april 2001)
Relatie VS met China op scherp na luchtincident (2 april 2001)