NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

HANS BEEREKAMP
De samenwerking tussen filmcomponist en filmregisseur heeft meestal het beeld als uitgangspunt. Nadat de opnamen voltooid zijn, bekijkt de componist de ruwe montage en schrijft daar passende muziek bij. Het komt wel eens voor dat de muziek er eerder is, bijvoorbeeld bij musicals, of zelfs al tijdens de opnamen wordt afgespeeld, zoals bij Dancer in the Dark. En natuurlijk moet er tevoren een zekere verwantschap bestaan tussen componist en filmmaker.

Ook bij het door de BBC ondernomen project Sound on Film, waarin steeds een componist en een regisseur samen een korte film van 15 tot 20 minuten maakten, was het beeld er meestal eerder, voor zover dat althans valt te reconstrueren uit de voorafgaand vertoonde gesprekjes tussen beide auteurs. Alleen de animatoren The Quay Brothers uit Londen maakten hun In Absentia, toevallig ook de meest geslaagde van de vier, pas nadat Karlheinz Stockhausen hen de muziek had opgestuurd.

Toch lijkt de samenwerking voor dit project intensiever dan gebruikelijk. Zo luisterde de Amerikaan Hal Hartley naar zo veel mogelijk muziek van Louis Andriessen, voordat hij The New Math(s) regisseerde. Hartley was vooral de wiskundige structuur van Andriessens werk opgevallen, dus is zijn deels gedanste, absurdistisch-hoekige kung fu-fantasie geheel in diens stijl gedraaid.

De casting van regisseurs en componisten is een van de meest interessante aspecten van het ambitieuze project. Het uitgangspunt lijkt vooral te zijn geweest dat het tot dan toe bekende werk van beiden op elkaar moest lijken. Bij de combinaties Quay-Stockhausen en Andriessen- Hartley versterken die congruente eigenschappen elkaar. De cerebraliteit van de laatste twee vindt een goede aansluiting, ook bij Andriessens leerling en assistent Michel van der Aa, die een flink deel van het uitvoerende werk verzorgde. De duistere, direct uit het onbewuste komende schemerwereld van de Quay-tweeling, hun woede en angst, vond een ideale partner in Stockhausens muziek.

Bij de koppeling van Werner Herzog aan Sir John Tavener kun je je afvragen of een meer tegendraadse combinatie niet beter gewerkt zou hebben. Zoals in veel van zijn documentaires gaat Herzog in Pilgrimages, beelden van bedevaartgangers in Mexico en Siberië, groteske emoties niet uit de weg. De close-ups van gezichten in religieuze extase worden onderstreept door de minstens zo exuberante soefi-gezangen van Tavener. Geen van beiden gelooft in het adagium dat minder meer kan zijn.

Ook de esoterische toon van regisseur Nicolas Roeg en Portishead- oprichter Adrian Utley komt overeen. Roeg, van wie lang niets meer vernomen is, maakte van Sound een soort biografische videoclip met topmodel Claudia Schiffer, die uit de oersoep naar ons toe komt gezweefd. Het werk van Utley lijkt meer op het vervaardigen van een complete soundtrack dan op een muzikale score, zodat niet goed te constateren valt wat beider bijdrage precies was.

De steeds rake typering aan het begin van de gesprekjes van componist en regisseur (Roeg: "grote thema's, onhandige emoties") verraadt de zorgvuldigheid van het project. Twee films - In Absentia en The New Math(s) - maken de ambities waar. Het idee verdient in ieder geval navolging.

Pitch: sound on film, NPS, Ned.3, 23.07-23.58u.