Priesters, vooral in Afrika, praten nonnen het bed in met theologische argumenten. Ze doen dat vaak uit angst voor aids. Het Vaticaan erkent het seksueel misbruik.

Door onze correspondent MARC LEIJENDEKKER

ROME, 21 MAART. Het celibaat betekent dat we allebei beloofd hebben niet te trouwen, zei de priester tegen de non. Maar we kunnen wel seks hebben met elkaar zonder onze geloftes te verbreken.

Deze theologische drogreden om een non in bed te praten is een van de voorbeelden uit een vertrouwelijk rapport uit 1998 over seksueel misbruik. De ondergeschikte positie van vrouwen in kerk en maatschappij, de angst voor aids, gebrekkige vorming, financiële afhankelijkheid, andere opvattingen over kuisheid: het zijn allemaal factoren die ertoe bijdragen dat priesters nonnen seksueel misbruiken, schrijft zuster Marie McDonald, lid van de Missionarissen van Onze Lieve Vrouw van Afrika, in een verslag voor een overlegorgaan van religieuze organisaties. "Zusters kunnen soms maar al te bereidwillig zijn, en soms kunnen ze naïef zijn", concludeert McDonald. Maar veel vaker zijn ze het slachtoffer. Bijvoorbeeld omdat ze "opgevoed zijn om zichzelf als inferieur te beschouwen, om onderdanig te zijn en te dienen". Het is dan begrijpelijk dat een zuster het onmogelijk vindt om een geestelijke die seksuele gunsten vraagt, te weigeren. Deze mannen worden gezien als autoriteiten die moeten worden gehoorzaamd. Bovendien zij ze meestal beter opgeleid en hebben ze veel meer theologische vorming gekregen dan de zusters. Dan kunnen ze valse theologische argumenten gebruiken om hun verzoeken en gedrag te rechtvaardigen. Vertrouwelijke kerkelijke rapporten hierover, gepubliceerd door de National Catholic Reporter, staan vol onthutsende voorbeelden. Een priester die een non zwanger maakt, haar aanzet tot abortus, en de begrafenismis opdraagt als ze daarbij overlijdt. Een pastoor die een islamitische vrouw die katholiek wil worden en zich wil aansluiten bij een congregatie, verkracht als ze om de papieren daarvoor komt vragen. Een communiteit waar twintig nonnen zwanger worden. Als reactie heeft een aantal nonnenordes gedragsregels opgesteld die moeten voorkomen dat mannelijke geestelijken alleen zijn met vrouwen of de nacht doorbrengen in een nonnenklooster. Met name in Afrika heeft de angst voor aids het probleem verergerd. Nonnen gelden als veilig, schrijft zuster Maur O'Donohue, lid van de Medische Missionarissen van Maria, in een memo uit 1995. Als voorbeeld vertelde ze dat priesters bij een communiteit van zusters aanklopten en vroegen of nonnen seksuele diensten konden verlenen. Anders moesten de priesters naar het dorp om vrouwen te zoeken, en dan zouden ze aids kunnen krijgen. Verder spelen verschillende opvattingen over celibaat en kuisheid een rol. O'Donohue rapporteerde dat een vicaris-generaal had gezegd dat "celibaat in de Afrikaanse context betekent dat een priester niet mag trouwen, maar niet dat hij geen kinderen mag krijgen." Vaak wordt er ook met twee maten gemeten en moet een non die zwanger wordt, de congregatie verlaten, terwijl de verantwoordelijke priester in functie blijft. Soms rest zulke nonnen weinig anders dan de tweede of derde vrouw van iemand te worden: ze hebben geen sociale status meer, en het alternatief is de prostitutie. Financiële of emotionele afhankelijkheid is een belangrijke factor. Seksueel misbruik komt regelmatig voor bij kleine religieuze organisaties van nonnen die geen internationaal netwerk achter zich hebben en over weinig eigen geld beschikken. Zusters die voor studie naar het buitenland gaan, naar Rome of andere steden, zijn vaak jong en onvoldoende voorbereid, en zoeken dan steun bij seminaristen en priesters. Sommige mannelijke geestelijken maken misbruik van die situatie. O'Donohue schrijft dat haar gevallen bekend zijn uit 23 landen, waaronder Ierland, Italië en de Verenigde Staten, maar dat de meeste problemen zijn in Afrika. Zuster McDonald vertelt in haar inleiding dat ze zich concentreert op Afrika omdat ze daarover de meest informatie heeft. Maar ze vervolgt: "We weten dat het probleem elders ook bestaat.

Het probleem is gegroeid wegens wat McDonald de cultuur van het zwijgen noemt. O'Donohue constateert dat kerkelijke autoriteiten vaak niet eens willen luisteren naar klachten van nonnen.

RAPPORTEN: http://www.natcath.com/NCROnline/documents/africadocuments.htm