F I L M V O O R A F :
Gehoorzaam en je zit goed
GERARD ZEEGERS
Op papier is The mission
een geweldige film: regisseur Roland Joffé (die voor zijn
debuut The killing fields een Oscar ontving) won er in 1986 een
Gouden Palm mee in Cannes en cameraman Chris Menges werd beloond met een
Oscar. De cast bevat voortreffelijke karakteracteurs als Robert de Niro
en Jeremy Irons, het scenario werd geschreven door Robert Bol
(Lawrence of Arabia) en Ennio Morricone maakte er muziek bij. Wat
wil je nog meer?
De openingsscène is in ieder geval pakkend: een priester
(compleet met doornenkrans) drijft op een kruis een rivier af richting
spectaculaire watervallen. De scène die volgt is oogverblindend.
Het rustgevende groen van de jungle, de imposante waterval die niet zou
misstaan op een schilderij van Caspar David Friedrich en zwaar
aangezette symboliek. Daarna komt de film met beide benen op de grond en
verschuift de aandacht naar het verhaal. De jezuïtenpriester
Gabriel (Irons) waagt ondanks de priestermoord nog een poging de
onwillige indianen te bekeren. Ditmaal met succes, want het deuntje dat
hij op zijn klarinet speelt breekt het ijs. In no-time verrijst de
missie uit de grond en de indianen doen hun best brave christenen te
zijn. De missieposten op Spaans-Amerikaanse bodem worden bedreigd door
Portugal. Het gebied zal moeten worden overgedragen aan de Portugezen en
die kennen geen verbod op slavernij. Kardinaal Altamirano twijfelt. Het
doet hem zichtbaar pijn als hij tot twee keer toe wordt ontvangen door
indianen die koormuziek zingen, maar hij blijft onverbiddellijk. De
bekeerde slavenhandelaar Mendoza (De Niro) wil het vertrouwen van de
indianen niet beschamen en helpt hen zich te verdedigen.
Op geen enkele manier wordt het bombastische drama gerelativeerd. De
priesters hebben gelijk, maar krijgen het niet en de indianen (de
christelijke koormuziek maakt hen blijkbaar extra zielig) zullen
sterven. De fraaie opnames van de jungle en de inventieve lange takes
die cameraman Menges schoot zijn inderdaad oogstrelend, maar leiden,
net als de fluweelzachte panfluitklanken van Morricone, juist af van het
drama dat zich ontvouwt. Zoals een scène in de gevangenis waar
Mendoza terechtkomt als hij net zijn broer heeft vermoord. De Niro zit
vol spijt en woede in de cel, terwijl Irons hem opzoekt. Maar wat een
prachtige lichtval! Beide acteurs worden scherp uitgelicht, zodat de ene
kant van hun gezicht bijna wit is en de andere kant zwart. Is het dan zo
simpel? Volgens de katholieke kerk wel: gehoorzaam en je zit goed.
The mission kent echter zeker haar momenten, want de prachtige
junglebeelden en de authentiek ogende indianenstam zijn zeer de moeite
waard. Scenario en acteerwerk laten echter te wensen over en dat is
dodelijk voor een drama als dit.
The Mission (Roland Joffé, 1986, VS), Canvas, 20.55-23.00u.