B E E L D :
Turk ook verkouden
Maarten Huygen
Het moet een mooi land zijn,
Allochtonië, dat heb ik inmiddels wel door. Wie van ginds komt en
wat Nederlands kan schrijven, krijgt meteen een uitgever achter zich
aan. Dan mag zo'n allochtoon een klein boekje over zichzelf opendoen,
zodat de mensen kunnen lezen hoe het daar was. In niet meer dan 80
bladzijden, want meestal verkoopt het niet.
Gewoon een leuk stukje multiculturele voorlichting. Toch moeten die allochtonen ook opschrijven
wat ze van de autochtone lezers vinden, want dat willen die het liefste
weten. Geen wonder dat er zo weinig allochtone, schrijvende journalisten
zijn te vinden. Allochtonen die willen schrijven, worden meteen dichter,
romancier of autobiograaf, geprezen en bewonderd in talkshows door
bukkende presentatoren: "Wat knap, je kunt ook schrijven." Deze
boekenweek zie ik veel drukwerkjes met exotische schrijversnamen op tv.
Een nieuwe gewenningsfase van Nederland, immigratieland.
De Plantage had een uit Turkije afkomstige schrijfster, Sevtap
Baycili die niet eens wist hoe je het lidwoord in het Nederlands
gebruikt. Ze sloeg het dus maar over. En toch al een eigen boekje met
een titel die weinig aan de verbeelding over laat: De nachtmerrie van
de allochtoon. Ik kan me er wel iets bij voorstellen. Om alleen al
in een winkel of lasserij te mogen staan moet je beter Nederlands
spreken dan de autochtonen, maar een roman kan er nog wel af.
Presentator Hanneke Groenteman is zelden kritisch over boeken van haar
gasten. Je nodigt hen niet uit om af te kraken. Ze bekende dat ze het
boek van Baycili niet helemaal uit had gelezen. "Je bent verkouden, dus
Nederlands", stelde ze over Baycili vast. "Nee, in Turkije zijn ook
verkouden", antwoordde zij.
Perfecte zinnen sprak de Chinese schrijfster Yuhong Gong, na slechts
tien jaar in Nederland. Dat moet een talenwonder zijn. De afstand tussen
Nederlands en Chinees is zo groot. Ze is tolk en spreekt ook Engels en
Japans. Zou ze daarmee ook romancier zijn? De 24-jarige Saïd El
Hadji wil als gewone schrijver worden behandeld, niet als allochtoon.
Nota bene, hij woont al vanaf zijn zesde hier. Maar had hij Sander
Jansen geheten, dan zat hij niet in De Plantage met een boekje.
Dat was het dilemma van alle gasten van Groenteman: hun succes hadden ze
te danken aan iets waar ze niet op willen worden beoordeeld. Gisteren de
cabaret-maakster Nilgun Yerli bij Het Elfde Uur. "Pas 31 jaar en
dan al een autobiografie?", vroeg Andries Knevel verbaasd. "Ik hoor dat
het goed verkoopt." Waskracht! had een driedelige comedy-soap
Driving Miss Palmen over schrijfster Connie Palmen, haar vriend
Hans van Mierlo, Rudi Fuchs, Daphne Deckers en Richard Krajicek in India
laten spelen door Indiase acteurs uit het Indiase Hollywood. Palmen die
in het Hindi en Engels met haar uitgever Mai Spijkers praat over
alcohol. Dat geeft een absurd effect: Nederland door buitenlandse
stemmen, precies wat de Boekenweek beoogt. Het blijft wel
incrowd-achtig, al die verborgen hints. Het leek wel het
literaire blaadje Propria Cures. De eerste uitzending vond ik
lachwekkend, de tweede aflevering kreeg ik er een beetje genoeg van.
Maandag het slot.
Tussen twee culturen in stonden schrijver Salman Rushdie,
Nobelprijswinnaar Amartya Sen en de Indiaase VN-diplomaat Tharoor in een
documentaire zondag Het land van herkomst: India. Ze waren
nostalgisch over India omdat ze er zelf allang niet meer wonen. Het
Westen is leuker. Amartya Sen vond het "hoogdravend" om te vragen naar
de "lessen van India". Het werd een korte met Indiase straatbeelden
geïllustreerde inleiding op de grootste democratie ter wereld,
multicultureel ook nog. Geen enkele groep vormt de meerderheid. Wat mij
betreft had het een drieluik kunnen zijn. Toen ik hoorde over
standsverschillen, opstanden, reactionaire bewegingen, oorlogjes en
compromissen, besefte ik dat we niets weten van de multiculturele
samenleving.