Door KESTER FRERIKS
LEIDEN, 15 MAART. Vanaf morgen liggen bij antiquariaat Aioloz in Leiden tal van unieke documenten, boeken, brieven en ansichtkaarten uit de privé-collectie van de befaamde Vlaamse uitgeefster Angèle Manteau (90), die over tien dagen in Brussel worden geveild.

Opzienbarend in de collectie is het door antiquaar ontsloten 'gifkastje' van Manteau. Het uitgebreid dossier levert tal van bijzonderheden over de beschuldigingen van plagiaat, die in 1977 werden gedaan door Manteau- directeur Julien Weverbergh aan het adres van voormalig redacteur en schrijver Jeroen Brouwers. Volgens Weverbergh was Brouwers' eerste roman Joris Ockeloen en het wachten (1967) gebaseerd op een ongepubliceerd manuscript van de Vlaamse schrijver Dirk de Witte, Dichotomie van een geboorte. Het boek was door Weverbergh afgewezen en werd door Brouwers aan de auteur retour gezonden. Nadat De Witte zijn manuscript had herschreven, weigerde Manteau nogmaals publikatie, vanwege 'grote overeenkomsten met Joris Ockeloen'.

Op gezag van Weverbergh werd Brouwers ontslagen wegens 'werkweigering'. Brouwers voelde er niets voor winstgevende titels als Het orgasme bij de vrouw en Grof Spel te redigeren. Jeroen Brouwers vindt het 'onhoffelijk' dat deze particuliere brieven worden geveild. "De brieven horen thuis in het archief van Weverbergh, Manteau of van mij."

Barones Manteau, die haar uitgeverij leidde van 1932 tot 1970, gaf in de voorbije eeuw auteurs uit als Johan Daisne, Jeroen Brouwers, Gerard Kornelis van het Reve, Jef Geeraerts, Lous Paul Boon, Hugo Claus en Gerard Walschap. De verzameling van 2200 titels vertegenwoordigt een grote literair-historische waarde. De boeken zijn voorzien van een persoonlijke opdracht van de auteurs aan Angèle Manteau. Met de beroemde Italiaanse schrijver Curzio Malaparte onderhield Manteau een erotisch getinte briefwisseling. Manteau durfde het aan fel-realistische boeken uit als De huid en Kaputt uit te geven.

In de Vlaamse literaire wereld is beroering ontstaan door de keuze van Manteau voor Piet van Winden, de Nederlands antiquaar en veilinghouder. Al eerder, in 1998, zorgde Manteau voor ophef door een groot deel van haar persoonlijke archief te schenken aan de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Hiermee passeerde zij het Antwerpse Archief en Museum voor het Vlaamse cultuurleven. De Vlaamse cultuurminister Bert Anciaux overweegt alsnog de aankoop van de belangrijkste brieven en boeken op de veiling, zondag 25 maart tijdens de Brusselse Internationale Beurs van het Oude Boek.

Nasst literatuurliefhebbers en verzamelaars zullen ook de schepenen van Antwerpen aanwezig zijn op de veiling om essentiële documenten voor de Vlaamse literatuur te behouden. Anciaux overweegt 'of Vlaanderen de documenten niet moet kopen als ze het land dreigen te verlaten.' Angèle Manteau keert zich tegen Anciaux en distantieert zich met haar keuze voor het Leidse veilinghuis nadrukkelijk van de Vlaamse cultuurpolitiek.

Veiling: 25/3, Duquesnoystraat 12-14, Brussel. Kijkdagen: 16-18/3, Antiquariaat Aioloz, Botermarkt 8, Leiden. Inl.: 071-5140907. Kijkdagen op de beurs: 23, 24/3.