George W. Bush oogstte 87 staande ovaties met zijn eerste State of the Union. Maar de Democraten dalen af in de loopgraven.

Door onze correspondent MARC CHAVANNES

WASHINGTON, 28 FEBR. President Bush had voor 36 minuten tekst en deed er 49 minuten over om zijn eerste State of the Union uit te spreken. Het verschil zat in de 87 staande ovaties die de leden van het Congres hem tussen de regels door gunden.

Niet alleen het instituut van de president werd de verschuldigde eer gebracht, de senatoren en leden van het Huis van Afgevaardigden leken ook werkelijk aangenaam verrast door het staatshoofd dat voor hen stond. De toespraak, waarmee George W. Bush na vijf weken in het Witte Huis zijn verkiezingscampagne omzette in beleidsvoorstellen, zat goed, om niet te zeggen handig in elkaar.

Dat bleek pas onderweg. Bush kon het in de aanloop niet laten een paar van zijn standaard oneliners uit de lange campagne te debiteren. Zoals deze over zijn echtgenote Laura: "Ik hou zo veel van de mensen in het onderwijs dat ik er met één ben getrouwd." In de loop van het betoog bleek dat Bush zijn sleutelthema's pas laat en bijna terloops aan de beurt liet komen. De meeste tijd leek de president te gunnen aan de meer sociale punten die de Democratische oppositie dierbaar zijn.

Zo had Bush warme woorden over voor het onderwijs en de gezondheidszorg, met inbegrip van Gore's stokpaard van een handvest voor patiëntenrechten (een 'Patient's Bill of Rights'). En de president zei dat hij net gisterochtend zijn omstreden minister van Justitie Ashcroft opdracht had gegeven racistische praktijken bij de overheid uit te roeien. Ook de noodzaak de nationale schuld te verlagen, waar Democraten op hameren, kreeg ruime aandacht - "We zullen de staatsschuld meer verlagen dan enig land in de geschiedenis ooit heeft gedaan".

Het 'compassievolle conservatisme' uit de verkiezingscampagne werd als een reddingboei toegeworpen aan de Democraten wier steun eerder wenselijk dan onontbeerlijk is in het Congres. Die aardige geluiden voor de tegenstander waren deel van een zorgvuldig charme-offensief. Maar, zoals de conservatieve Wall Street Journal vanmorgen onderstreepte, de kern van de begrotingsvoorstellen is gebaseerd op een onverdund conservatieve agenda. De rol van de overheid wordt waar mogelijk teruggesnoeid, duizenden subsidies beknot. Ook het bedrijfsleven zal daar de gevolgen van ondervinden, bijvoorbeeld door bezuinigingen op de exportsubsidies van de Import Export Bank. Bush wil naar olie en gas boren in natuurgebieden, de sociale zekerheid privatiseren en de inkomstenbelasting verlagen en successierechten afschaffen.

De Democraten klapten beleefd en spraken na afloop geen onvertogen woord, maar zij toonden geen tekenen van verrast of overtuigd te zijn. Zij zullen zo veel mogelijk weerwerk bieden. De verkiezingen van 2002 vormen hun horizon. Dan moeten de Democraten de macht in het Congres heroveren. Alleen als hij dat kan voorkomen, is Bush' agenda een langer leven beschoren dan deze eerste weken vol vriendelijkheid.

De posities zijn ingenomen. Bush profiteert in moreel opzicht van de aanhoudende stroom berichten over Clintons gratie-schandaal en slechte financiële manieren, maar daarmee heeft hij nog geen wig gedreven in de Democratische fracties in Huis en Senaat. De 50/50-verhouding in de Senaat laat weinig ruimte voor slordigheid.

Bovendien moet de president rekening houden met loslopende principiëlen zoals de Republikein John McCain. Die kreeg een halve zin over campagne- hervorming toegeworpen. De financiering van de politiek is hét onderwerp dat Bush en Clinton onder één noemer brengt. Clinton sleept zijn praktijken als een vonkende molensteen achter zich over straat, maar Bush moet nu bewijzen dat hij niet schatplichtig is aan de commerciële belangen die zijn campagne betaalden. Wil hij zijn armslag bij de fondsenwerving voor volgende verkiezingen niet onnodig beknot zien worden, dan moet hij de komende maanden heel behendig met de begroting en zijn troetelprojecten manoeuvreren.