T V V O O R A F :
De kont van een wielerkoningin
GUIDO DE VRIES
Het is juli 1989, in Les Orres.
Op de rustdag van de Tour de France voor vrouwen zit een groepje
Nederlandse deelneemsters op een zonnig terrasje in het Franse
bergdorp. Bondscoach Piet Hoekstra is aangeschoven, evenals enkele
familieleden van de vaderlandse rijdsters. Giechelend verhaalt het
gezelschap over van alles en nog wat, maar het snijdt ook een serieuze
zaak aan: de voeding. "Sommigen van jullie eten verkeerd", merkt
Hoekstra op. " Sommigen van jullie zijn echt te zwaar".
Er volgt een discussie, waarbij de term 'dikke konten' voortdurend valt.
De piepjonge renster Leontien van Moorsel (19) en haar zusje hebben het
hoogste woord. "Is mijn kont dan te dik", vragen ze om beurten in plat
Brabants. " Die van jou in elk geval wel", krijgt het zusje te horen.
Hoekstra vertelt dat onderzoek heeft uitgewezen dat het vetpercentage
van de doorsnee Nederlandse rijdster in vergelijking met 1984 is
gedaald van vijfentwintig naar twintig. "En dat scheelt toch al zes
pond voor een meisje dat zestig kilo weegt."
Maar ze moeten méér afvallen, merkt de bondscoach op. Hij
wijst op de ranke types, met name die uit de Verenigde Staten, die in
beslissende bergetappes van deze Tour féminin de hoofdrol
spelen. Leontien van Moorsel luistert goed naar Hoekstra, haar
vertrouwensman. Ze is ambitieus, wil zich met de besten meten. Koste
wat kost wil ze daarom afvallen. Twee jaar later wordt ze, vijftien
kilo lichter, wereldkampioene op de weg. Het begin van een imposante
carrière van Tinus, zoals haar supporters haar noemen.
Maar al die tijd bleef die angst voor die 'dikke kont'.
In de Avro-documentaire Tinus! Tinus! Van anorexia tot goud van
Bas Steman praten Van Moorsel, haar man Michael Zijlaard, haar ouders
en schoonouders over hoe de sportvrouw in de ban raakte van het
afvallen en het bovenmatig trainen, over haar eerste glorietijd waarin
ze alles won (de Tour, de wereldtitel), maar waarin ze vaak
doodongelukkig was. Haar vader: "Ze had oogkleppen op. Ze zag maar
één ding: afslanken, afslanken. Ik dacht: er is dadelijk
geen herstellen meer aan. (..) Ze komt nog in een inrichting of zo."
Toen ze eenmaal aan anorexia nervosa leed, kon het gezin thuis in Boekel
tegen etenstijd beter bij haar uit de buurt blijven, "want dan werd ik
agressief", vertelt ze, "dan sloegen de stoppen door. Als het mijn
dochter was geweest, had ik gezegd: ga jij maar lekker op kamers
zitten, mafketel."
Van Moorsel - ze stopte met wielrennen - vertelt over de liefde voor
haar man en haar schoonouders, die haar gedrag niet accepteerden en
haar aan het denken zetten. Ze overwon haar ziekte en bij haar huwelijk
in 1995 woog ze 85 kilo. In 1996 besloot ze een come-back te maken.
Schoonvader Joop Zijlaard: "De mensen zeiden: 'kijk eens naar die dikke
reet' en 'wat een varken', zo gaat dat."
Maar Van Moorsel keerde terug aan de top: met drie gouden en
één zilveren medaille was ze vorig jaar de koningin van
de Olympische Spelen in Sydney. De cameramannen van Steman waren erbij
en maakten mooie beelden. Tinus! Tinus! is niet onthullend, maar
zeker de moeite waard. Alleen al om het aangrijpende slot waarin vader
Van Moorsel in Sydney, zwaaiend met een paraplu, zijn dochter
aanmoedigt als ze op weg is naar de olympische titel. "Tinus, Tinus,
Tinus, kom op, alles, alles."
Tinus! Tinus! an anorexia tot goud, AVRO, Ned.2, 22.03-22.45u.