De groei is terug, de achterstand op de concurrentie is ingelopen en het vertrouwen in internet blijft gehandhaafd. Uitgever Reed Elsevier bulkt weer van vertrouwen, zo bleek gisteren tijdens de presentatie van de cijfers.

Door onze redacteur REMMELT OTTEN

AMSTERDAM, 23 FEBR. In de nieuwe economie zouden de nieuwe internetbedrijven de aanval openen op de gevestigde orde. Zo leek het, een jaar geleden, op het hoogtepunt van de internethype.Twaalf maanden verder blijkt dat de ene na de andere internet-startup failliet gaat. En dat de wakker geschudde dinosaurussen juist dankzij internet hun positie en marktaandelen alleen maar verder versterken.

Neem uitgever Reed Elsevier, met afstand de grootste wetenschappelijke uitgever ter wereld. In de Verenigde Staten zou internet een einde maken aan het Evil Empire van Elsevier dat een slechte naam had gekregen met de jaarlijkse prijsstijgingen van zijn tijdschriften. Via internet zouden de wetenschappers voortaan zelf hun artikelen publiceren en gratis beschikbaar stellen aan studenten en collega's. Zonder tussenkomst of bemoeienis van een uitgever.

In praktijk heeft Elsevier Science, dankzij forse investeringen in de afgelopen twee jaar, een internet-portal (toegangspoort) voor de wetenschappelijke wereld gebouwd die nog dominanter is dan zijn positie in papieren tijdschriften. Het is een "monstrously superior" product, zei topman Crispin Davis gisteren zonder last te hebben van valse bescheidenheid. Het aantal beschikbare artikelen staat al op 1,2 miljoen en stijgt dagelijks. Het aantal vertegenwoordigers dat de portal moet verkopen is verdubbeld.

Dit jaar is al 45 procent van het totale aantal wetenschappelijke klanten overgeschakeld op een abonnement via internet, volgend jaar wordt dat 65 procent. Over een paar jaar is het kostbare drukken en verspreiden van de tijdschriften overbodig. Bovendien leidt het internet-abonnement, dat zich per klant makkelijk laat aanpassen aan diens wensen, tot een groter bereik, tot meer gebruik en dus tot een relatief hoge groei.

Het succes van de wetenschappelijke divisie - een 18 procent hoger bedrijfsresultaat en een 15 procent hogere omzet, beide in euro - is niet alleen een voorbeeld van de geslaagde come back van de oude economie. Het illustreert ook dat Reed Elsevier inmiddels heeft afgerekend met de stuurloosheid die ontstond na de fusie van het Britse Reed en het Nederlandse Elsevier in 1993. De onderlinge ruzies in de top en de onduidelijkheid over de strategie die daaruit voortkwamen, eindigden pas in 1999 met de benoeming van oud-Unilever-topman Morris Tabaksblat tot de nieuwe president-commissaris en de Brit Crispin Davis tot de nieuwe topman.

Davis trok 2,6 miljard gulden uit voor nieuwe investeringen en beloofde vanaf volgend jaar de 'winst' weer jaarlijks met meer dan 10 procent te kunnen laten groeien. De gisteren gepubliceerde cijfers - een 20 procent hogere omzet tot 6,2 miljard euro en een licht hogere 'aangepaste' winst tot 1,13 miljard euro - werden enthousiast ontvangen door beleggers. Analisten werden daarnaast ook getroffen door het grenzeloze zelfvertrouwen dat het nieuwe managementteam uitstraalde. "Het optimisme straalde er af," zei analist A. Moons van zakenbank CSFB. "Ze hebben niet alleen de doelstellingen gehaald, maar er zit ook een toenemend momentum in de groei voor de komende jaren."

Behalve in 'wetenschap' is Reed Elsevier ook groot in 'juridische' publicaties en 'zakelijke' uitgaven als vaktijdschriften en vakbeurzen. Ook in die twee divisies boekte de uitgever afgelopen jaar goede vooruitgang. Zo was de grote juridische database Lexis.com de afgelopen jaren voorbijgelopen door concurrent WestLaw van het Canadese Thomson, maar is de achterstand binnen twee jaar weer weggewerkt. In 1997 gaf slechts 15 procent van de eerstejaars studenten de voorkeur aan Lexis.com boven andere systemen, eind 2000 was dat opgelopen tot 54 procent. "Het was duidelijk een inferieur product," zei Davis in een toelichting. "Maar we hebben 70 miljoen dollar geïnvesteerd om het te verbeteren, zowel inhoudelijk als wat betreft toegankelijkheid."

De grootste onzekerheid waar Reed Elsevier de komende weken mee te kampen heeft, is het onderzoek van de Britse mededingingsautoriteiten naar de overname van de Amerikaanse uitgever Harcourt voor zo'n 12 miljard gulden. Zo'n onderzoek is een onvoorspelbare procedure, bleek onlangs bij het verbod op de overname van bierbrouwer Bass door het Belgische Interbrew. Maar de overname van de divisie educatieve uitgaves van Harcourt, wat de vierde pijler onder Reed Elsevier moet worden, is volgens analisten echt geen probleem. Mogelijk levert de gecombineerde medisch-wetenschappelijke tijdschriften een te sterke concentratie van titels op. Toch maakt Davis zich geen zorgen. In het ergste geval, zo vertelde hij analisten, gaat het om 10 procent van omzet van Harcourt dat doorverkocht moet worden.