Euro bezorgt Luxemburg eigen bank

Luxemburg, het bancaire centrum van Europa, had tot voor kort geen eigen centrale bank. Met de komst van de euro is ook de Banque Centrale du Luxembourg er alsnog gekomen.

Door onze correspondent HANS BUDDINGH'

LUXEMBURG, 6 FEBR. In de hifi-winkel aan de Rue Philippe II in het brandschone centrum van Luxemburg zijn de prijzen in vier nationale valuta's en in euro's aangegeven. De Europese burger geniet in het groothertogdom traditioneel alle betaalgemak. Je kunt er niet alleen met Luxemburgse of Belgische franken afrekenen, maar ook met Duitse marken, Franse franken of zelfs Nederlandse guldens.

"Mijn grootste zorg is dan ook dat de mensen zo zelfgenoegzaam zijn dat ze denken het allemaal al te weten", zegt president Yves Mersch van Banque Centrale du Luxembourg.

De 51-jarige Mersch, die jarenlang bij het Internationaal Monetair Fonds in Washington werkzaam was, wijst op de jongste 'eurobarometer' van de Europese Commissie. Daaruit blijkt dat 72 procent van de Luxemburgers zich goed geïnformeerd acht over de euro, veel meer dan burgers uit andere landen van de eurozone. Maar de kennis van de Luxemburgers valt in de praktijk toch tegen. Zo weten volgens Mersch veel Luxemburgers niet dat nationale symbolen voor Luxemburg de groothertog alleen op euromunten en niet op eurobiljetten staan.

In de Luxemburgse winkelstraten is nog weinig van de euro te merken. De kiosk op het station verkoopt wat europarafernalia koffiemokken met het eurosymbool maar de prijzen luiden slechts in Luxemburgse franken.

De fysieke overgang naar euro's is niet Mersch' enige zorg. Hij heeft ook een dagtaak aan de opbouw van de centrale bank. Die werd pas op 1 juni 1998 opgericht, tegelijk met de invoering van het Europees stelsel van centrale banken en van de euro. Luxemburg had door de monetaire unie met België met een korte onderbreking sinds 1921 - als enige land van de eurozone geen eigen centrale bank. De Belgische Nationale Bank bepaalde het monetaire beleid. Soms tot grote frustratie van Luxemburg. Zo werd de Belgische/Luxemburgse frank in 1982 en 1993 tegen de zin van de Luxemburgse autoriteiten gedevalueerd ten opzichte van de Duitse mark.

Mersch verbergt geenszins de spanningen die er tussen België en Luxemburg zijn geweest in de aanloop naar de Europese muntunie, ofschoon de betrekkingen altijd uiterst vriendschappelijk bleven. "Steeds drongen we erop aan het Nederlandse voorbeeld te volgen en de frank te koppelen aan de Duitse mark, wat de Belgen uiteindelijk in 1989 deden." Volgens Mersch hebben de Luxemburgers in de jaren tachtig aan de Belgische autoriteiten meermalen duidelijk moeten maken dat er anders een "casus belli" zou ontstaan: Luxemburg zou zich uit de muntovereenkomst hebben losgescheurd. De opbouw van Luxemburg als financieel centrum verdroeg zich volgens Mersch nu eenmaal niet met een 'zacht' muntbeleid.

Bij de onderhandelingen over het Verdrag van Maastricht waar de Europese muntunie werd beklonken zette Luxemburg alsnog de stap. Luxemburg wilde niet het risico lopen niet aan de euro te kunnen meedoen wegens de slechte financieel-economische situtie van België. Mersch: "Voor ons was de vraag of we een gijzelaar zouden worden van een ander land of dat we onze soevereiniteit zouden terugkrijgen. We vonden dat elk land op zijn eigen merites moest kunnen toetreden. Luxemburg voldeed toen als enige lidstaat van de Europese Unie aan alle financiële criteria voor de euro, terwijl deelname van België helemaal nog niet zo zeker was."

De oprichting van een eigen centrale bank was ook noodzakelijk omdat elk land met de president van zijn centrale bank in het bestuur van de Europese Centrale Bank deelneemt. Onder president Mersch is de staf van de bank sinds 1998 uitgebreid van veertig tot bijna tweehonderd mensen, waarbij kon worden geput uit de particuliere banksector. Ruim een kwart van de staf is buitenlander, van wie de meesten Belgen. Alleen voor bepaalde topjobs is de Luxemburgse nationaliteit vereist. Door de ontbinding van het Belgisch-Luxemburgse akkoord moet Luxemburg z'n eigen statistieken verzorgen. Mersch: "Zo gaan we vanaf volgend jaar zelf onze betalingsbalans doen".

Het grote belang van de banksector voor de Luxemburgse economie is voor bankpresident Mersch reden om in de periode rond 1 januari 2002 speciale beveiligde 'euro-wisselcentra' buiten de bankgebouwen in te richten. Zo wordt voorkomen dat lange rijen ontstaan bij de Luxemburgse banken, waardoor deze aan het gewone werk niet meer toekomen. Juist in Luxemburg zal naar verwachting veel geld worden gewisseld, omdat het land dagelijks wordt overstroomd door forensen uit België, Frankrijk en Duitsland. "We hebben 250.000 banen op een bevolking van 450.000 mensen. De forensen halen hun cashgeld in Luxemburg", onderstreept Mersch. Dat is ook de reden dat Luxemburg relatief veel eurogeld laat maken: 46 miljoen bankbiljetten op een totaal van 14,5 miljard in de eurozone en 120 miljoen munten op een totaal van 50 miljard stuks.

De Luxemburgse autoriteiten hebben voorlichtingsmateriaal in het Frans, Duits, Engels en (voor de vele Portugese immigranten) in het Portugees gedrukt. Voor radio en tv zijn ook spotjes in het eigen Letzeburgs gemaakt.

Bankpresident Mersch spreekt met enige trots over het "geringe monetaire patriottisme" van Luxemburg, waaraan volgens hem de rest van Europa een voorbeeld had kunnen nemen. Als het aan Luxemburg had gelegen zouden er volgens Mersch geen nationale symbolen op de euromunten zijn gekomen. Hij vreest voor verwarring onder de burgers doordat 96 verschillende euromunten straks in omloop komen: acht munteenheden met symbolen van twaalf eurozonelanden. "En in de toekomst komen er door de toetreding nog landen bij", waarschuwt Mersch.

Zesde deel in een serie over de voorbereidingen op de komst van de euro in twaalf Europese landen. Eerdere afleveringen verschenen op 20, 24, 26 en 30 januari, en 2 februari.