Door onze redacteur WARD OP DEN BROUW
HEERENVEEN, 5 FEBR. Rintje Ritsma had nog één kans om zich te plaatsen voor het WK. Omdat hij gisteren bij de wereldbekerwedstrijden in Heerenveen niet ruim voor bleef op de concurrentie, besloot de commissie topsport van de schaatsbond (KNSB) niet titelhouder Romme maar Ritsma als derde man naar het WK af te vaardigen, met Ids Postma en Jochem Uytdehaage.

Verfoeid had Ritsma de commissie topsport, die de afgelopen maanden aanzienlijk milder voor Romme was geweest. Ritsma kwam bij het NK ten val en ondanks een beschermde status werd hij niet aangewezen voor het EK in Baselga. Romme staakte het NK halverwege met de naweeën van een lichte verhoging. Hij werd wèl aangewezen voor het EK, maar ontbrak daar door ziekte uiteindelijk ook. Ids Postma was bij de Europese titelstrijd met een derde plaats de beste Nederlander. Als enige dwong hij rechtstreeks plaatsing af voor het WK.

Anderhalve week geleden bond Ritsma met een handvol Nederlandse rivalen de strijd aan om het tweede startbewijs. In die skate-off over 1.500 en 5.000 meter was Uytdehaage de beste. Romme hoefde tot ergernis van Ritsma niet mee te doen. De tweevoudig olympische kampioen moest voor uitzending naar het WK aan één eis voldoen: met aanzienlijk verschil de overige Nederlanders op de 5.000 meter voorblijven. Voor Romme was de commissie minder streng, vooral omdat hij eind november diepe indruk had gemaakt met z'n wereldrecord op de 10.000 meter.

Opnieuw tot frustratie van Ritsma wilde de commissie topsport niet aangeven hoe groot het verschil tussen Romme en de rest gisteren op de 5.000 meter exact moest zijn. In kranteninterviews gaf Ritsma de uit drie leden bestaande keuzecommissie er vlak voor het toernooi flink van langs. Toppunt van zijn tirade, zaterdagmiddag voor de tv herhaald en zwaarder aangezet, was de ongefundeerde suggestie dat de commissieleden omkoopbaar zouden zijn. Hij suggereerde dat de commissieleden vanuit het Romme-kamp, misschien wel van een Romme-fan, geld toegestopt hadden gekregen, in ruil voor een voorkeursbehandeling. Ritsma baseerde die verdenking op wat hij in het recente verleden langs de baan had gezien; een commissielid dat een praatje maakte met de directeur van SpaarSelect, de hoofdsponsor van Rommes ploeg, en een tête-a-tête tussen een commissielid en Peter Mueller, coach van SpaarSelect.

De commissie topsport pikte Ritsma's aantijgingen niet en wendde zich tot het bestuur van de KNSB. Nog dezelfde dag eiste KNSB-voorzitter Wim Schenk dat Ritsma zijn woorden terug zou nemen. ,,Als we in Amerika zouden wonen, hadden we al een schadeclaim ingediend'', zei commissielid Jan van der Hout gisteren. ,,Hij mag kritiek uiten, maar dat is wat anders dan onze integriteit in twijfel trekken. Dit is ook schadelijk voor onze maatschappelijke positie'', sprak Van der Hout, in het dagelijks leven registeraccountant.

Opnieuw voor de tv, nadat hij een voor zijn doen uitstekende 5.000 meter had gereden (6.28,51), bood Ritsma zijn verontschuldigingen aan. ,,Ik moet meneer Schenk toegeven dat ik sommige dingen beter niet had kunnen zeggen. Bij deze wil ik daarvoor m'n excuses maken.'' Hij had niemand in diskrediet willen brengen, een jarenlange frustratie over de handelwijze van de commissie was tot een eruptie gekomen, bekende hij. En als de commissieleden zich aangesproken voelden, dan kon hij daar ook niks aan doen. Vervolgens zei Ritsma dat hij nog achter zijn eerder gedane uitlatingen stond. Wel excuses, spijt allerminst.

Zijn manager en zijn coach veroordeelden de suggestie van omkoping. Manager Patrick Wouters vond de verdachtmaking ‘misplaatst'. ,,Ik heb liever dat hij het op het ijs laat zien'', zei coach Geert Kuiper. ,,Er is bij Rintje veel frustratie over het verschil in status met Romme. Dat heeft hem zeer geprikkeld.Hij wilde van zich afbijten, maar de scherpe kantjes hadden er wel afgekund. Dan was de boodschap ook duidelijk geweest.''

In de laatste rit op de 5.000 meter kon Romme niet voor een stunt zorgen. Hij was de snelste, in een toptijd (6.24,41), maar het gat met nummer twee Bob de Jong bedroeg nog geen tweeëneenhalve seconde. Carl Verheijen volgde op drie seconden, Ritsma op iets meer dan vier, zo'n drie minder dan gebruikelijk. De lichaamstaal van Romme, tijdens en directe na de race, sprak boekdelen. Hij kwam niet in z'n slag en eenmaal over de streep volgde op de bank een instant-evaluatie met coach Mueller. Sombere gezichten, schuddende hoofden. De winnaar had verloren. Nog voordat ze van het ijs stapten, waren Romme en Mueller tot de slotsom gekomen dat de wereldkampioen niet naar Boedapest zou gaan, los van de beslissing van de keuzecommissie. Romme: ,,Ik zei meteen, ‘dit is niet goed genoeg. Klaar'.'' Romme had het de keuzecommissie gemakkelijk gemaakt. Die wees direct, zonder een spoor van wrok, Ritsma aan als derde Nederlander voor de WK.

,,Ik heb zoveel gewonnen'', zei Romme, ,,ik ga niet voor een zilveren medaille in de rondte rijden.'' Hij voelt zich niet goed genoeg om zijn wereldtitel te kunnen prolongeren, dus heeft het volgens hem ook geen zin naar Hongarije af te reizen. Hij richt zich nu op de 5.000 en de 10.000 meter bij de WK afstanden, in maart in Salt Lake City. Romme zet het allroundschaatsen op een laag pitje: hij doet in 2002 niet mee aan het EK in Erfurt, een maand voor de Winterspelen.,,We willen ons geld terug'', zei coach Mueller, cynisch voortbordurend op de ,,belachelijke en domme'' suggestie van Ritsma dat SpaarSelect de commissie geld had toegestopt. De Amerikaan nam zijn verlies ,,we waren niet goed genoeg'' maar weigerde in het bijzijn van de drie keuzeheren en topsportcoördinator Ab Krook de uitgestoken hand van Geert Kuiper. ,,Don't bullshit'', zei Mueller tegen Ritsma's coach, voordat hij kwaad wegliep.

Kuiper genoot van een glas bier. Nooit eerder had hij zo fanatiek en druk gebarend staan coachen als gisteren. De manier waarop Ritsma reed bezorgde hem een adrenalinestoot. Hij betreurde het dat Mueller hem niet de hand wilde schudden. ,,Oké, het was hoog spel, maar ik respecteer jullie wel, dat was op dat moment mijn insteek'', zei Kuiper oprecht. En over Romme: ,,Tuurlijk moet hij slikken, maar hij heeft het waardig geaccepteerd. Hij wint gewoon de vijf en de tien kilometer bij de WK afstanden en dan heeft hij ook zijn prijzen.''

Ritsma heeft wereldtitel nummer 4 in het vizier. ,,Ik ben wel een kanshebber.''