MET TEVREDENHEID kan worden vastgesteld dat de machtswisseling in de Filippijnen zich zonder bloedvergieten heeft voltrokken. Maar constitutioneel is er wel het een en ander op aan te merken, ook al heeft het Hooggerechtshof zijn fiat gegeven door de presidentszetel vacant te verklaren. Zo kon vice- president Gloria Macapagal-Arroyo met een schijn van legitimiteit een plaatsje opschuiven naar het hoogste ambt. Dat alles kan niet verbloemen dat een dreigende staatsgreep afgelopen weekeinde van het middenkader van leger en politie de carrousel in werking heeft gesteld die president Joseph Estrada de kop heeft gekost. De man wacht nu in Manila op verdere justitiële stappen tegen zijn persoon.

De crisis kwam voort uit een explosief mengsel dat typisch is voor de Filippijnen. Het land heeft een zwakke politieke en staatsrechtelijke structuur en heeft zich nooit echt hersteld van de schade die is aangericht tijdens de periode-Marcos. Deze dictator werd midden jaren tachtig verdreven door de 'volksmacht' van de straat met steun van een beslissend deel van de strijdkrachten en nadat de Amerikanen hun beschermende hand hadden teruggetrokken. Sindsdien is in de Filippijnse politiek labiliteit endemisch. Marcos' opvolgster Cory Aquino moest een half dozijn couppogingen afweren. Het presidentschap van ex-generaal Ramos bracht weliswaar rust, maar is er niet in geslaagd onder de Filippijnse democratie een hecht fundament te bouwen. Zoals de gang van zaken met Estrada aantoont.

DE FILIPPIJNSE democratie kent extravagante uitkom sten. De persoon van Estrada was daar een voorbeeld van. De nu verdreven president was een apolitieke, maar flamboyante en populaire filmster die door de talrijke armen op handen werd gedragen. In 1998 won hij de verkiezingen met groot gemak, maar in plaats van de belofte te vervullen bleef hij de rokkenjagende flierefluiter die het niet bijzonder nauw nam met wetten en zeden. Het georganiseerde deel van de natie - kerk, leger en zakenwereld - verenigde zich ten slotte in een bondgenootschap dat het staatshoofd ten val bracht nadat een afzettingsprocedure in de Senaat vorige week was vastgelopen. De hoogste generaals, vrienden van Estrada, poogden nog even het onheil af te wenden, maar toen zij zelf in de vuurlinie dreigden te geraken, lieten zij hun beschermer in de steek. Daarmee was het lot van Estrada bezegeld.

Of Arroyo, dochter van voormalig president Macapagal (van voor de Marcos-periode) over de capaciteiten beschikt die nodig zijn om een nieuw begin te maken, moet worden afgewacht. De oorlog tegen de islamitische rebellie in het zuiden handhaaft de strijdkrachten in een sleutelpositie waarvan zij, zoals nu weer is gebleken, gebruikmaken als het hun zo uitkomt. Arroyo is schatplichtig aan het leger en de straat en dat zal haar armslag beperken. Maar het ruime democratische mandaat waarover Estrada beschikte, heeft ook geen oplossing gebracht voor de ernstigste kwaal waaraan het land lijdt: de uitzichtloze armoede die voor miljoenen Filippijnen dagelijkse praktijk is. Met Estrada is het democratische experiment mislukt en dat is wel de zorgwekkendste conclusie die aan zijn val moet worden verbonden.

Zie ook:

Arroyo nu president van Filippijnen (22 januari 2001)
Een glimlach bij de achterdeur van zijn paleis (22 januari 2001)
President Gloria Macapagal Arroyo: 'Bereid tot opoffering' (22 januari 2001)
Machtswisseling in de Filippijnen (20 januari 2001)
Leger Filippijnen laat Estrada vallen (19 januari 2001)
Filippijnen eisen vertrek president (17 januari 2001)
De straat is weer aan zet in proces Estrada (17 januari 2001)

( a d v e r t e n t i e s )