Tussen het ingenieursbureau Iwaco en ambtenaren van de provincie Limburg bestond een 'innige band'. Veel opdrachten van de provincie kwamen bij Iwaco terecht.

Door onze redacteur Joep Dohmen

MAASTRICHT, 22 JAN. Het waren geruchten die in januari vorig jaar financial controller J.M. Rompelberg van de provincie Limburg aanzetten tot een onderzoek. Bij bodemsaneringsoperaties in opdracht van de provincie zou sprake zou zijn geweest van onregelmatigheden.

Rompelberg onderzocht eerst de relatief kleine bodemsanering in de wijk Ophoven in Sittard, eind jaren negentig. De schoonmaakbeurt was nodig omdat bij een vorige sanering giftige stoffen in de bodem waren achtergebleven. De kosten van de nieuwe operatie waren geraamd op 3 miljoen gulden. Het werd bijna 6 miljoen gulden.

Uit het dossier dat Rompelberg bestudeerde bleek dat ingenieursbureau Iwaco uit Den Bosch opdracht had gekregen om de eisen op te stellen voor de'directievoering'. Dat is de leiding over de sanering. Daarna mocht Iwaco, als een van vier kandidaten, een offerte uitbrengen voor de zelf opgestelde directieopdracht. Het bedrijf bracht een dubbele offerte uit, die voorzag in respectievelijk 180 en 100 werkuren. Iwaco kreeg de opdracht, maar op de eindafrekening stond uiteindelijk 900 uur, vanwege een grote hoeveelheid 'meerwerk'.

Verantwoordelijk voor de gang van zaken was het bureau Bodemsanering van de provincie, meer in het bijzonder twee projectleiders en het toenmalig bureauhoofd. In het verslag dat Rompelberg in februari vorig jaar opstelde, constateert hij dat Iwaco in feite zijn eigen bestek had mogen schrijven en dat de aanbesteding niet deugde. Bovendien mocht Iwaco met instemming van de ambtenaren meerwerk verrichten, terwijl daarvoor pas achteraf toestemming werd gevraagd.

Rompelberg wilde weten of dit een incident was. Hij besloot nog een project te onderzoeken: de schoonmaak van het terrein van de oude mijn Laura in Kerkrade. Het was een van de eerste, grote mijnsaneringen in Limburg. Geschatte kosten 34 miljoen gulden. Op de vervuilde grond stonden huizen. Rompelberg onderzocht het oostelijk deel van het terrein dat als laatste, in 1997, was gesaneerd. In dat dossier speelden dezelfde drie ambtenaren een rol. Weer deed Iwaco de planvoorbereiding en de directievoering. Weer was er iedere keer meerwerk en waren er regels overtreden. Rompelberg ontdekte ook "verschrijvingen", bedragen die weggeschreven waren op kostenposten die daar niet voor bedoeld waren.

Gedeputeerde Staten schakelden, op advies van de controller, Deloitte & Touche Forensic Services in om aanbestedingen, besluitvorming, en rechtmatigheid en doelmatigheid van betalingen te onderzoeken.

Deloitte kijkt op dit moment ook naar de omvang van de onregelmatigheden. De twee saneringen maken deel uit van een reeks van enkele tientallen opdrachten die Iwaco afgelopen jaren van de provincie kreeg. Zoals het begeleiden van bodemsaneringen, het opstellen van milieueffectrapportages (MER's) en het verstrekken van adviezen. Het bureau was betrokken bij grote projecten zoals het opstellen van een MER voor de verbreding van de Maas tussen Maastricht en Maasbracht, een opdracht van meer dan 6 miljoen gulden.

Iwaco adviseerde eveneens bij het opstellen van een saneringsplan voor het terrein van de voormalige mijn Emma, op de grens van Brunssum en Heerlen. Ook in die zaak is inmiddels opdracht gegeven tot een forensisch onderzoek, in dit geval aan Ernst & Young Forensic Services. Het bodemonderzoek blijkt niet goed te zijn uitgevoerd. Daardoor is de vervuilde grond mogelijk onvoldoende diep weggehaald.

De details over het Iwaco-onderzoek bleven tot nu toe binnenkamers in het provinciehuis. Gedeputeerde Staten informeerden eind oktober vorig jaar wel de commissie van onderzoek, waarin vijf Statenleden zitten. Commissievoorzitter Jos van Rey (VVD) wil inhoudelijk niets kwijt.

Het was eind vorig jaar de Socialistische Partij die het nieuws over het bestaan van een onderzoek naar buiten bracht, overigens zonder de inhoud te kennen. De SP zei verbaasd te zijn over het feit dat het aanbestedingsbeleid kennelijk nog steeds hapert. De fractie verwees naar de voorbije corruptieaffaires, ook rond aanbestedingen. Twee provincieambtenaren werden in 1994 wegens corruptie veroordeeld. Een oud-gedeputeerde kreeg in een corruptieproces in 1996 een boete wegens valsheid in geschrifte. Na de affaires waren de aanbestedingsregels bij de provincie aangescherpt. Uit het vertrouwelijke verslag van de vergadering waarin de commissie van onderzoek geïnformeerd is over het onderzoek, blijkt dat ook bij de commissie enige angst leeft voor een nieuwe corruptieaffaire. De leden verlangden in oktober duidelijkheid. Was er sprake van belangenverstrengeling tussen ambtenaren en medewerkers van Iwaco, vroegen ze. De commissie wilde ook dat de accountants bekeken of er aanleiding is voor een strafrechtelijk onderzoek. In zijn verslag doet controller Rompelberg op dit punt enkele constateringen. Ambtenaren en medewerkers vertrouwden elkaar, stelt Rompelberg. Er was sprake van een "zeer innige band" en één van de betrokken ambtenaren trad in dienst bij Iwaco in Den Bosch. Rompelberg ondervond ook van beide kanten weinig medewerking bij zijn onderzoek, al toonde Iwaco zich in het tweede deel van het onderzoek volgens de controller inschikkelijker.

Politiek verantwoordelijk voor de gang van zaken bij het bureau Bodemsanering is milieugedeputeerde C. de Waal (CDA). De kans bestaat dat deze affaire hem politiek opbreekt. De Waal kwam al enkele keren in conflict met de Limburgse Staten. Hij overleefde drie moties van wantrouwen. Een woordvoerder van De Waal zegt dat de gedeputeerde, in afwachting van de resultaten van het extern onderzoek, geen commentaar geeft. De resultaten worden dit voorjaar verwacht. Een woordvoerder van Iwaco zegt het onderzoek van Deloitte & Touche "met vertrouwen" af te wachten. "Wij zijn ervan overtuigd dat we niets verkeerd hebben gedaan."

( a d v e r t e n t i e s )