NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Van 'goed' en 'fout' kan ik niet meer horen. Wat een weekeinde. Het verleden werd gram voor gram moreel gewogen. Dat zal ons niet meer gebeuren, denk je dan. Maar bij elke nieuwe morele test, Srebrenica, Hell's Angels, noem maar op, valt Nederland als collectiviteit door de mand. Het zit hem ook in het schuilgaan achter de 'goede' massa, zodat je van een persoonlijk oordeel bent ontslagen. Zoals de schaatser die afgelopen weekeinde dacht dat het ijs minder gevaarlijk zou zijn als hij er in een groep overheen zou gaan. Achteraf collectieve verontwaardiging over het wak.

Het Zwarte Schaap had voormalig CDA-fractieleider Willem Aantjes te gast maar die bleek in de oorlog juist een grijs schaap te zijn geweest. RIOD-onderzoeker A. van der Leeuw had beter in de beklaagdenbank kunnen zitten. Hij had samen met Lou de Jong als groot- inquisiteur Aantjes op valse gronden veroordeeld. Dat Aantjes als Nederlands gevangene in het Duitse kamp had gezeten en niet als kampbewaker in Duitse krijgsdienst, zoals De Jong en De Leeuw indertijd hadden beweerd, is een essentieel verschil. Als een instituut met het gezag van het RIOD zoiets zegt, is er politiek geen houden meer aan. Dan moet je opstappen als fractievoorzitter van het CDA. De RIOD- onderzoekers misbruikten hun morele machtspositie. De Leeuw is zo gewend aan de 'goede' kant dat er vrijdag geen spoor van excuus over de lippen kwam. Aantjes was chantabel, zei hij, want hij had een deel van zijn verleden verzwegen. "We moesten gewoon vertellen wat we wisten", zei hij.

Tegenover de zelfgenoegzaamheid van De Leeuw vond ik de onzekerheid van Aantjes plotseling aandoenlijk. Toenmalig VVD-politicus Arie Pais beschreef hem als een konijn op de weg, bevroren in de auto-koplampen. Toen De Jong en De Leeuw met hun leugens naar buiten kwamen, durfde hij niet eens een tegenpersconferentie te organiseren, zo verlamd was hij en schuldbewust over zijn kleine grijze tekortkominkjes. Alsof God hem had getroffen met de bliksem dat hij niet was uitverkoren. Een tegenpersconferentie had toch niet veel meer geholpen, want De Jong was in die tijd toch wel het allerheiligste. Als je als schaap uit de kudde bent uitgestoten, moet je je daar naar schikken, dacht Aantjes. Achteraf is iedereen verbaasd, waarom het zo had kunnen gaan, waarom niemand voor Aantjes was opgestaan. Ja, nu is het gemakkelijk praten, want de consensus is verschoven. Van Agt had al een verzoeningsgesprek gehad met Aantjes, Pasen 1999, in Buitenhof. Gisteren was Van Agts verontwaardiging nog heiliger. In Het Zwarte Schaap wordt zo'n affaire wel helderder uiteengezet dan in een gewoon discussieprogramma. Door middel van archieffilmpjes, verklaringen van deelnemers van toen, latere onderzoeken die met de juiste feiten kwamen. Maar hoe zat het ook al weer met het kortstondige NSB-lidmaatschap van Aantjes?

Buitenhof woog gisteren de radicale jaren van Groenlinkser Paul Rosenmöller en SP'er Jan Marijnissen in het voetspoor van de discussie over het verleden van de Groene Duitse minister Joska Fischer. Moet Fischer nu laten zien dat hij gematigd is, het Nederlandse duo deed een snel wedstrijdje radicaliteit. Afschaffing van de hypotheekaftrek, dat was pas een radicaal voorstel, zo prees Rosenmöller zichzelf. Toch miste ik de vraag van Paul Witteman hoe Marijnissen vroeger aanhanger kon zijn van een massamoordenaar als Mao. Dat is minder fout dan NSB'er in Duitse bezettingstijd maar Marijnissen kwam er wel erg gemakkelijk van af. Als dessert had Buitenhof PvdA-Kamerlid Saskia Noorman-Den Uyl. Ze had geen nieuwe feiten over potentieel Oranje-schoonvader Zorreguieta maar haar moeder, vrouw van Joop Den Uyl, was ten tijde van de dictatuur naar Argentinië geweest voor de Dwaze Moeders van ontvoerde kinderen en ze had al haar archiefstukken uit die tijd gelezen. "Er is geen plek voor hem hier", vond ze. Zo durft de PvdA over de brug te komen in deze kwestie, zwerend bij het graf van Den Uyl.

( a d v e r t e n t i e s )