DE INAUGURELE REDE van George W. Bush, na het afleggen van de ambtseed de eerste officiële daad van Amerika's 43ste president, klonk presidentieel. Het was een bevlogen oproep tot eenheid, tot burgerzin en tot goddelijke inspiratie. De waarden van de Amerikaanse en de Franse revolutie en van tweeduizend jaar christendom waren de bronnen die deze rede voedden.

Maar Amerika is een multiculturele natie. Bush erkent dit. "Kerk en liefdadigheid, synagoge en moskee verschaffen onze gemeenschappen hun menselijkheid, en zij zullen een eervolle plaats innemen in onze plannen en wetten." In één slag werd het sociale monotheïsme op één idealistische noemer gebracht.

Bush werd nauwelijks concreet - of het moest zijn aankondiging van belastingverlaging zijn - maar achter zijn verzoenende uitspraken gaan Amerika's problemen schuil. "De ambities van enkele Amerikanen worden beperkt door falende scholen en verborgen vooroordelen en de omstandigheden waarin zij geboren zijn (...) We aanvaarden dit niet, en we zullen het niet toestaan. (...) Ik zal werken aan de opbouw van een saamhorige, rechtvaardige en kansrijke natie. Ik weet dat dit binnen ons bereik ligt omdat wij worden geleid door een macht groter dan wijzelf, die ons schept naar zijn beeld, als zijn gelijkenis." Deze zinnen mogen door de gehele, geschakeerde onderklasse worden begrepen als ontsprongen aan het 'compassionate conservatism' van de nieuwe president.

AMERIKA'S MEER aardse waarden kwamen tot hun recht in de passage dat Amerikanen nooit verenigd zijn geweest door bloed, geboorte of bodem. "Wij zijn verbonden door idealen die ons voorbij onze achtergrond voeren, die ons opheffen boven onze belangen en ons leren wat het betekent burger te zijn." Het is de ideologie van de republikeinse burgerzin zonder welke geen democratie kan functioneren.

De hervorming van sociale zekerheid en gezondheidszorg die Bush voor Amerika in petto heeft, lijkt vooral gericht te zullen worden op de betaalbaarheid. "...Wij moeten onze kinderen de worsteling besparen die we kunnen voorkomen." Behalve door bezuinigingen - die de president dus niet noemde - zal dat gebeuren door belastingverlaging die "het momentum in de economie zal herstellen en de inspanning en ondernemingszin van werkende Amerikanen zal belonen". Dankzij het begrotingsoverschot dat de regering-Clinton heeft achtergelaten beschikt Bush inderdaad over enige ruimte om althans een deel van zijn plannen zonder kleerscheuren te verwezenlijken. Ook de uitspraken over defensie verdienen enige toelichting. Bush wil een nationale defensie die niet kan worden uitgedaagd. "We zullen massavernietigingswapens bestrijden, zodat een nieuwe eeuw nieuwe verschrikkingen bespaard blijven." Een omfloerste verwijzing naar zijn omstreden plan een omvangrijke raketverdediging van de grond te krijgen.

De rede van Bush volgde grotendeels Kennedy's uitspraak "vraag niet wat je land voor jou kan doen, maar wat je voor je land kan doen". De geschiedenis heeft intussen niet stilgestaan. De maatschappij is minder maakbaar gebleken dan was voorzien. De aanvulling van Bush op die historische woorden kan dan ook begrepen worden als een appèl, met een verwijzing naar de barmhartige Samaritaan, om de naaste bij dit alles niet te vergeten. Bush sr. vroeg destijds al om een vriendelijker Amerika. Clinton propageerde het gezin als de bron van alle waarden. Bush reikt naar de gemeenschappen waaruit Amerika bestaat. Het is nu aan de nieuwe president om zijn 'bewogen conservatisme' praktisch gestalte te geven.

( a d v e r t e n t i e s )