R A D I O V O O R A F :
Een wijvenprogramma vol wisecracks
MARKUS MEULMEESTER
Het Radio 1-avondprogramma
Met het oog op morgen bestaat 5 januari 25 jaar. Nou, dat zullen
we weten. De afgelopen weken hebben we via reclamespotjes op radio en tv
honderden keren het beginriedeltje Gute Nacht Freunde van de
Duitse zanger Reinhard Mey kunnen horen. En er is een 112 pagina's
tellend boek verschenen, Buiten is het twaalf graden, waarin de
historie op soms licht ironische wijze in de vorm van een liber amicorum
wordt opgerakeld.
Voor veel luisteraars vormen het nieuwsoverzicht, de krant van morgen,
de achtergrondgesprekken en aangename muziek een vast ritueel op weg
naar het ledikant. Volgens de NOS-voorlichting volgen dagelijks zo'n
300.000 luisteraars het programma. Aan het programma werkten in de loop
der jaren zo'n 55 presentatoren mee.
Het jubelboek, waaraan zo'n twintig auteurs hebben meegewerkt, begint
met de bekende kritiek op de tekst van de Duitse tune.
Gute Nacht Freunde zou aanzetten tot drankgebruik ("ein letztes
Glas im Stehn") en roken ("dauert eine Zigarette"). Presentator Jan
Tromp (adjunct-hoofdredacteur van de Volkskrant) onthult in
Buiten is het twaalf graden dat Het oog eigenlijk een
'wijvenprogramma' is omdat "Mariekes, Marja's en Marionnen" de dienst
uitmaken en op de achtergrond aan de touwtjes trekken. Ze zouden hun
mannelijke collega's regisseren.
Verder krijgen we uiteenzettingen over het krantenoverzicht, foute
uitspraken, verkeerde interpretaties van het nieuws, miskleuntjes en
criteria van de uit te zenden muziek ("Randy Newman en Paul Simon zijn
artiesten die geknipt zijn voor Het oog").
Jeroen Pauw, die in september de plaats van de (helaas) gestopte Frits
Spits innam, vindt Het oog 'iets chics' hebben omdat er "meer dan
slechts monosyllabische woorden worden gebruikt". Ook biedt het boek
beschouwingen van publicist en NRC Handelsblad-medewerker H.J.A.
Hofland over de betekenis van het nieuws; van Gerard Mulder over de
onvoorspelbare oud-presentator Wim Bosboom, van Jan Bank over onder meer
de programmasfeer en van Kees Sorgdrager over 'Den Haag'.
Sinds afgelopen maandag zitten oud-presentatoren als Koos Postema, Joop
Daalmeijer, Ati Dijckmeester, Ria Bremer en Jan Lenferink tijdelijk weer
achter de microfoon. En zaterdag mag presentatrice Catherine Keijl de
'leading lady' spelen. Zondag, oudejaarsdag, wordt een compilatie van
geslaagde afleveringen uit het rubriekje 'vijf voor twaalf' uitgezonden
en in het nieuwe jaar figureren Humberto Tan, Eric van Muiswinkel, Joost
Zwagerman en Frederique Spigt, vanwege hun speciale band met het
programma. Op vrijdag 5 januari - de datum waarop het nieuwsprogramma
een kwart eeuw geleden begon - gaan de huidige presentatoren met elkaar
in debat over de journalistiek.
Had Met het oog op morgen ooit 500.000 luisteraars, in 1995 zette
de daling in. Dat ligt niet aan de kwaliteit, die werd alleen maar
beter, noch aan de 'ijzersterke' formule. De beschuldigende vinger wordt
gewezen naar de groeiende concurrentie van commerciële, regionale
radiozenders en de televisie.
Ondanks de soms onbegrijpelijke wisecracks, humorloze openingstekstjes
en onbeholpen commentaren is Het oog een van de betere
programma's op Radio 1.
Met het oog op morgen, Radio 1, dagelijks, 23.04-24.00u. 'Buiten is
het twaalf graden...', Poseidon Pers, ISBN 90-5546-051-6, 39,90
(vanaf 6 januari verkrijgbaar)