Museum het Prinsenhof in Delft heropent het onderzoek naar de moord op Willem van Oranje. Ruim 416 jaar na dato zijn er nog een paar vraagjes.

Door YASHA LANGE

Balthasar Gerards had op 10 juli 1584 twee pistolen bij zich: één om Willem van Oranje neer te schieten en één voor zijn vlucht. Zo rond een uur of twee 's middags loopt de prins van Oranje met zijn gevolg de eetzaal van het Prinsenhof in Delft uit. "De prins heeft net een voet op de trap naar boven gezet als Balthasar Gerards hem aanspreekt", schrijft Nanne Bosma in zijn boekje Balthasar Gerards, moordenaar en martelaar. "De prins draait zich om en tegelijk schiet zijn moordenaar het pistool met drie kogels leeg."

Drie kogels. In de muur van het Prinsenhof in Delft zitten twee gaten. Kan natuurlijk zijn dat die ene kogel in het lichaam van Willem is blijven zitten. Of is afgeketst en door een hofnar is meegenomen. Of schoot Balthasar toch maar twee keer? Het is een van de vragen over de moord op de Vader des Vaderlands. Nog een onopgehelderde zaak: als Willem op de trap stond en zijn bode Balthasar achter de pilaar vlakbij de trap, zitten de kogelgaten die nog te zien zijn in de muur dan niet erg laag? "Op ongeveer negentig centimeter, rechts voor de trap, ter hoogte van de eerste trede", zegt rondleidster Tineke Harders. Nou was Willem van Oranje klein, 1.51 meter volgens de overlevering, maar de gaten zitten lager dan in zijn lichaam. Waar stond Balthasar? Op een verhoging? Liep de trap verder door naar beneden? Om de "vele vragen" te beantwoorden wil museum het Prinsenhof nieuw onderzoek naar de moord.

Nou ja, vele vragen is wat overdreven. Eigenlijk is er vooral erg veel wél bekend, meer dan over de moord op John F. Kennedy. Er is geen complottheorie, het motief van de dader is volstrekt helder - Balthasar had als katholiek een hekel aan de protestante Willem en de beloning van 25.000 goudstukken van de Spaanse Filips II zag hij ook wel zitten. Er zijn zelfs erg veel onzinnige details bekend, die het leuk doen op een feestje. Wist u dat Willem van Oranje zijn eigen dood heeft gefinancierd? Ja echt, want Balthasar Gerards kreeg als prinselijke bode twaalf kronen om kousen en schoenen te kopen. Van dat geld kocht hij de twee pistolen.

De overeenkomst met Kennedy zijn de vragen over de kogels en de hoek van intrede. Balthasar schoot van dichtbij, maximaal twee meter. Maar het voormalige klooster waar Willem van Oranje woonde is in de loop der eeuwen een paar keer verbouwd. Misschien zijn er oude tekeningen te vinden, of rekeningen van de verbouwingen. Het museum wil röntgenonderzoek laten uitvoeren om te kijken of de kogels nog in de muur zitten. Stel je voor dat een slaperige stukadoor ooit die lelijke gaten heeft dichtgemetseld en vervolgens, om zijn fout te verhullen, twee vingers in zijn eigen metselwerk heeft gezet.

Helemaal hypothetisch is dat niet. Voor de gaten zit nu een glasplaat, maar in de negentiende eeuw was dat anders. "Toen zat iedereen met zijn vingers in de gaten", zegt Harders op basis van een artikel uit die tijd. "De kogelgaten werden toen jaarlijks met kalk aangevuld, omdat mensen anders zouden denken dat de Vader des Vaderlands door kanonskogels om het leven is gebracht."

( a d v e r t e n t i e s )