Voor Marokkanen en Turken begint de ramadan vandaag, maar voor Surinaamse, Pakistaanse en andere moslims pas morgen. Omdat de geleerden gisteravond de maan niet konden zien.

Door onze redacteur YASHA LANGE

AMSTERDAM, 27 NOV. Twaalf mannen met indrukwekkende baarden en traditionele jurken zitten bij elkaar in de Taibah moskee in Amsterdam- Zuidoost. Dit is de jaarlijkse vergadering van het 'Comité voor het waarnemen van de maan'. De twaalf mannen lijken weggelopen uit een streng islamitische moskee in Pakistan. Ze spreken Arabisch en keurig Nederlands. De schriftgeleerde uit Den Haag draagt een zwart fluwelen hoedje, de imam uit Eindhoven heeft een wit gehaakt petje, de geleerde uit Rotterdam draagt een paarse tulband. Aan hun oor: allemaal een mobiele telefoon. Een Nokia 3210, een Siemens C35i. Dit is het zenuwcentrum voor de beslissing wanneer de ramadan moet beginnen. Vandaag of morgen? De profeet heeft gezegd dat de 'geboorte van de nieuwe maan', die het begin van de maand ramadan inluidt, met het blote oog moet worden waargenomen. Dus wordt er gebeld met waarnemers in het hele land. Al iets gezien? Het antwoord is telkens nee. De geleerden worden ook zelf gebeld. "Hier Dordrecht, wij hebben geen nieuwe maan waargenomen." "Oké, bedankt." En ze zijn buiten gaan kijken, maar het is bewolkt.

Het is bijna traditie dat verschillende moslimgroeperingen in Nederland op verschillende dagen met de ramadan beginnen. Net zomin als het lukt om zich te verenigen in één organisatie of koepel, lukt het moslims hier om overeenstemming te bereiken over de manier waarop het begin van de vastenmaand moet worden vastgesteld. Astronomie, data uit het thuisland en eigen waarneming strijden om voorrang.

Het merendeel van de Turkse gemeenschap volgt de Diyanet, het Turkse ministerie van Godsdienstzaken. In Ankara baseren ze zich op sterrenkundigen. Astronomen kunnen tot in lengte der dagen exact berekenen wanneer de nieuwe maan zich aandient, dus is het volgens de Turkse moslims niet nodig af te gaan op eigen waarneming. Waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? De astronomie is wel zo betrouwbaar, zeggen de Turken. Maar voor degenen die vasthouden aan de letter van de islamitische wet, is de wetenschap niet goed genoeg. De geleerden van het comité in de Taibah moskee verkiezen de roe'jah-methode (het zien), zoals voorgeschreven door de profeet. Zij vertegenwoordigen Surinaamse, Pakistaanse, Ethiopische en Somalische moslims in Nederland. Zij volgen niet hun thuisland en willen ook niet afgaan op oekazes uit bijvoorbeeld Saudi-Arabië. Op de 29ste dag van de maand voor ramadan staren zij naar de hemel. Als het bewolkt is, wordt de vastenmaand een dag uitgesteld.

Voor bedrijven en scholen is het bijzonder onhandig dat de ramadan niet voor alle moslims op dezelfde dag valt. Het suikerfeest aan het eind van de maand valt dan ook op een andere dag en scholen willen daar nog wel eens een feestje omheen bouwen. De Vereniging van Imams in Nederland heeft een compromis voorgesteld om de impasse te doorbreken. De ramadan begint als de eerste meldingen dat de nieuwe maan is waargenomen binnen zijn ongeacht uit welk land en op voorwaarde dat het niet strijdig is met de astronomische berekeningen. Omdat gisteravond in verschillende landen de nieuwe maan is gezien, beginnen de Marokkaanse moslims vandaag met de ramadan. Maar de Turkse Diyanet moskeeën en het Comité voor het waarnemen van de nieuwe maan konden zich niet vinden in het compromis.

"De mensen die naar de Taibah moskee komen zijn over het algemeen vrij vroom", zegt Faruk Bharas. Hij is een lange Surinaamse man met een baard, licht paarse djhael (gewaad) en groen-rode topi (hoofddeksel). "Wij houden vast aan de woorden van de almachtige profeet, omdat zijn wonderen de wetenschap te boven gaan." Faruk wil even naar buiten. Schuilend onder de metrolijn wijst hij over de flats in de Bijlmer. "Kijk, daar zou de maan geboren moeten worden. Nou ja, het geeft niet. Dan wachten we nog een dag." In de moskee wachten een paar honderd mensen op de uitslag. In het kantoor rinkelt de telefoon onophoudelijk. En? Maar de geleerden zijn nog in conclaaf. "Best wel spannend", zegt Gracia. Haar zoontje Tariq is zojuist gedoopt, voor de gelegenheid zijn twee dieren geofferd. Dan klinkt er een krakerige stem uit de luidsprekers. "Na het middaggebed zijn we bij elkaar gekomen", zegt de voorzitter van het comité. "In Nederland hebben we nergens de nieuwe maan kunnen waarnemen, ook uit het buitenland hebben we geen meldingen ontvangen."

De twaalf geleerden leunen achterover in de vergaderruimte van de moskee. De mobiele telefoons gaan even uit, eten wordt opgediend. Een in het Arabisch opgestelde verklaring gaat rond, op het briefpapier van het comité. "We proberen wel op één lijn te komen met de Marokkaanse en Turkse moslims", zegt Mohamed Imraan, de imam van de Anwar-E-Madina moskee in Eindhoven. "Maar er zijn nog meningsverschillen." Geen maan gezien, dus de ramadan begint niet maandag maar dinsdag, luidt de verklaring. De twaalf mannen zetten plechtig hun handtekening.

( a d v e r t e n t i e s )