Afgelopen zaterdag was Internationale Niet-Winkeldag om de consumptie te minderen en het milieu te sparen. Het enthousiasme van het publiek was niet groot.

Door Ronald Rovers

AMSTERDAM, 27 NOV. Een half jaar van te voren intekenen op een nieuwe Playstationspelcomputer van 1150 gulden om het apparaat als eerste in bezit te hebben.

Het is weer typisch zo'n voorbeeld van een luxe-trend waarvan de Alternatieve Konsumenten Bond (AKB) het nut niet inziet. Volgens de Bond gaat het om een artikel met een betrekkelijk korte levensduur, en is het nog energieopslorpend en daarmee milieuverpestend ook.

De AKB omschrijft zichzelf als een vereniging van kritische consumenten die juist wil dat mensen meer duurzame producten kopen en "genieten van wat ze hebben in plaats van treuren om wat ze niet hebben." En de bond wil consuminderen onder het motto: 'Genoeg is genoeg en geluk is gratis'. Om het probleem onder de aandacht te brengen wordt elk jaar op 25 november Niet-Winkeldag gevierd. Het initiatief stamt uit 1992 toen de Canadese reclamemaker Ted Dave bedacht dat de consument maar eens gewezen moest worden op zijn koopgedrag en de effecten daarvan op het milieu. "Het is een uitdaging om 24 uur niets te kopen. Voor een kort moment krijg je je leven terug", aldus de website van de Canadees.

De AKB heeft het initiatief in 1995 overgenomen. Afgelopen zaterdag werd op 20 plaatsen in Nederland actie gevoerd tegen de "konsumptiecultuur". Ludieke acties jongeren die een koopvrije zone veroveren, straattheater waarbij een koopvirus door de stad waart, een koor dat het 'geluk is gratis-lied' zingt voerden de boventoon, want terechtwijzingen schrikken de consument af. In Amsterdam werd bezoekers van de Kalverstraat een stelling voorgelegd: 'Kopen maakt gelukkig'. Een groepje actievoerders staat op de opengebroken Dam te wachten op medestanders die niet lijken te komen. "Iedereen kon zich bij ons aansluiten", zegt Liesbeth Barwegen (34), woordvoerder van de Alternatieve Konsumenten Bond. "Maar de opkomst is niet zo groot." Ook 'beroepsactievoerder' Fabiola is aanwezig: "Ik ga hierna nog naar de demonstratie van Molukse vrouwen in de Mozes en Aronkerk. Dat is ook belangrijk."Barwegen is vrijwel de enige van het groepje AKBers die voortdurend mensen aanspreekt. "Ik verwacht niet dat mensen onmiddellijk hun gedrag veranderen door onze actie", zegt ze. "Maar we hopen wel een prikkel tot nadenken te geven. "Onzin", is de reactie van een volgende voorbijganger op de kritiek van Barwegen dat steeds meer kopen niet tot groter geluk leidt. , ,Je hoeft alleen maar om je heen te kijken naar al die tevreden gezichten." Niet alleen de AKB protesteert tegen het 'kopen om te kopen', zoals de bond het omschrijft. Vorige week lanceerde de Amsterdamse SP-gemeenteraadsfractie het plan om het aantal koopzondagen terug te dringen. Volgens de fractie moet de kooploze zondag een moment van bezinning worden. GroenLinks en CDA willen het voorstel steunen. Toch is het probleem volgens de fracties, behoudens de SP, niet het koopgedrag van de consument. Het is eerder 'pretpark binnenstad' met zijn overvolle straten en winkels. Volgens de lokale MKB-afdeling is het voorstel niet ingegeven door principiële bezwaren maar door de verkeersdrukte. Woordvoerder E. van der Sluis: "Niet dat met ons niet te praten valt over vermindering van het aantal koopzondagen maar dan niet met deze insteek. Wij zien de toegenomen werkdruk voor ondernemers als het grote probleem." "Eén dag niets kopen", roept Fabiola tegen de massa winkelbezoekers die voetje voor voetje langs de etalages in de Kalverstaat schuifelt. "Nee, dat kan niet", roept iemand terug.

"We stoppen er mee, want we zullen alleen maar meer van dezelfde reacties krijgen", concludeert actievoerster Barwegen. Is de strijd niet bij voorbaat verloren? Barwegen: "Wel als je over de Kalverstraat loopt. Maar ik heb het idee dat mensen wel meer nadenken over energieverbruik en verspilling." De vraag is of er sprake is van een cultuuromslag? "Zo werkt de samenleving niet. Het is een geleidelijke ontwikkeling."

"Over consuminderen laten we ons niet uit", zegt de officiële consumentenbond. "Dat laten we aan de consument over."

Het CBS laat in elk geval zien dat de omzet van de detailhandel in het derde kwartaal met 5,3 procent is gegroeid ten opzichte van vorig jaar.

( a d v e r t e n t i e s )