Het verzet van het CDA tegen de vredesmissie in Eritrea leidde gisteren in de Kamer tot hoon, maar liet ook veel vragen achter.

Door onze redacteur RAYMOND VAN DEN BOOGAARD

DEN HAAG, 19 OKT. "Wij stemmen niet in, maar dat betekent niet dat we niet achter de mannen en vrouwen staan die naar Eritrea gaan", vatte CDA-fractieleider De Hoop Scheffer aan het einde van het Kamerdebat over Nederlandse deelname aan de VN-vredesmissie het standpunt van zijn partij samen. Hij liet de andere fracties in de Kamer, die met uitzondering van de SGP en de SP de uitzending naar Eritrea steunden, enigszins ongerust achter. Weliswaar was het, vijf-en-een-half uur lang, prettig prijsschieten geweest op het CDA, die grootste oppositiepartij met een rijke traditie op het formuleren van nationale doelstellingen. En die het nu schromelijk af liet weten bij het nemen van verantwoordelijkheid voor een VN-missie, welke - al wilde niemand dat in de Kamer al te zeer benadrukken - mede het trauma van het debacle van Srebrenica moet wegnemen en Nederland weer op de kaart zetten als een land dat zijn internationale verantwoordelijkheden neemt.

Het eenzaam verzet van het CDA liet, na de hoon, ongemakkelijke vragen achter. Als de VN-operatie in Eritrea nu eens uit de hand loopt - wat niemand zich kan voorstellen, maar ja het is Afrika - zal de houding van het CDA, die je nu nog als opportunisme kunt afdoen, dan niet die partij tot groot voordeel strekken? Op de korte termijn leken de baten van het CDA-standpunt zeer bescheiden. De Hoop Scheffer stond alleen. Zelfs de tweede oppositiepartij, GroenLinks, steunde de gang naar Eritrea 'volop' - aldus fractieleider Rosenmöller. Sinds de ophef vorig jaar naar aanleiding van Kosovo is binnen GroenLinks kennelijk zeer grondig afgerekend met pacifistische tendenzen.

Aanwijzingen voor twijfel in de gelederen waren eerder te beluisteren bij de regeringspartijen. Zo roemde Dijkstal (VVD) de 'disciplinerende werking op de besluitvorming' die was uitgegaan van de uitvoerige inlichtingen van de regering over de VN-missie. En Melkert (PvdA) maakte gewag van fractiegenoten die meenden dat 'als het aan onszelf lag we niet waren gegaan'.

Maar ook deze fractieleiders stonden uiteindelijk ondubbelzinnig achter het kabinetsbesluit. Als de gedachte van het CDA dus is geweest om verdeeldheid te zaaien binnen de coalitie, is er sprake van een éclatante mislukking. Helemaal zeker zullen we dat overigens nooit weten, want er hoefde niet te worden gestemd zodat eventuele dissidenten zich niet konden manifesteren. Moties bleven uit. De avond eindigde met de conclusie van de Kamervoorzitster, dat een meerderheid van de partijen instemming had uitgesproken.

'Bakker-proof' noemde Dijkstal de besluitvorming rond Eritrea, verwijzend naar het rapport van de commissie-Bakker over tekortkomingen in het politiek proces bij vroegere vredesmissies. Maar halverwege het debat kon daarover enige twijfel ontstaan. Minister De Grave van Defensie had namelijk 's ochtends toegezegd vier Apache-helikopters naar het naburige Djibouti te sturen, voor extra bescherming van de Nederlandse troepen in noodgevallen. Dat was een idee van, in eerste instantie, de PvdA en vooral bedoeld om het politiek draagvlak voor de instemming te vergroten.

'Parlementen sturen geen helikopters' constateerde Van Middelkoop (ChristenUnie), toen bleek dat De Grave weliswaar de helikopters wil sturen maar er de militaire zin niet van inziet. Op die manier, concludeerden ook De Graaf (D66) en Rosenmöller, worden de Apache's een inbreuk op een van de voornaamste aanbevelingen van de commissie-Bakker, dat de Kamer niet moet willen meeregeren bij vredesmissies.

Het bracht De Grave in een lastig parket. Toegeven dat de Apache's alleen politiek van belang waren zou - mede gezien de kosten - wat vreemd klinken. Aan de andere kant kon de minister moeilijk militair- strategisch enthousiasme voorwenden voor de zwaarbewapende gevechtshelikopters, waarvan zowel de VN als zijn eigen chef- Defensiestaf hebben laten weten dat ze er geen behoefte aan hebben. Het probleem werd gesmoord in de vage belofte van een brief aan de Kamer.

Zullen onze troepen in Eritrea er écht toe bijdragen dat Nederland weer erkenning geniet als een kleine, maar kranige speler van belang op het internationaal toneel? Dat hoopt de Haagse politiek, maar wat minister van buitenlandse zaken Van Aartsen te melden had op vragen van Melkert, gaf te denken. Nee helaas, liet van Aartsen weten, de VN ziet voor ons geen rol weggelegd aan de onderhandelingstafel in het Ethiopisch-Eritrese conflict, ook al dragen we zes maanden lang de meeste troepen bij aan de vredesmissie. Als eind dit jaar het Nederlandse lidmaatschap van de Veiligheidsraad afloopt zijn we, diplomatiek gezien, gewoon weer een outsider. Om dit te verhelpen, zo opperde Van Aartsen, kon er in VN-verband wellicht een informeel groepje van landen worden opgericht, Vrienden van het vredesproces in Eritrea, waarin Nederland wél een belangrijke rol zou kunnen spelen. Op dit punt baanden de sarcastische vermogens van de PvdA-fractieleider Melkert, die hij ten aanzien van het CDA zorgvuldig in toom had gehouden, zich toch nog een uitweg. "Een uitbreiding van vrienden", sprak hij minzaam, "is altijd goed". Had de minister misschien nog andere voorstellen?

Zie ook:

Voor de 'jongens' is missie Eritrea 'perfect' (14 oktober 2000)
Kamer: missie Eritrea 'doenbaar' (10 oktober 2000)
CDA: Eritrea is fuik voor troepen (3 oktober 2000)

( a d v e r t e n t i e s )