F I L M V O O R A F :
De kakkerlak komt van mars
BAS BLOKKER
"Luister, het zit zo. Op aarde
wonen op dit moment ongeveer 1.500 buitenaardse wezens. De meeste van
hen hier in Manhattan. En de meesten hebben gewoon een of ander
baantje." "Als taxichauffeur?" "Minder dan je denkt."
Tommy Lee Jones is K ofwel Kay. Will Smith is J ofwel Jay. Ze zijn
men in black, en die voeren nu eenmaal dit soort conversaties.
Zij gáán namelijk over buitenaardse wezens op aarde. Dat
kan variëren van de aardige wezens die als politieke vluchteling
hun eigen planeet moesten verlaten, tot soorten met lagere bedoelingen -
en daarbij moeten we vooral aan insecten denken.
Als Men in Black begint is Will Smith nog gewoon een New Yorkse
politieman. Een uitslover, met de nonchalant-wijde kledij die voor cool
doorgaat en de semi-slome drentel die daarbij hoort. De enige reden dat
Kay hem uitnodigt toe te treden tot de men in black, is dat Jay
erin slaagde een koppotige te voet bij te houden. En dat kunnen niet
veel mensen zeggen.
Men in Black is een perfecte fusie van lichte genres: de
politiepartner-film, sciencefiction, het komisch duo. Het perfecte zit
vooral in de wisselwerking tussen Smith en Jones. Jones' Kay is de
oudere agent die alles al eens heeft gezien en met geduldige ernst
probeert Jay de kneepjes van het buitenaardse vak bij te brengen. Hij
vraagt Jay een alien-vrouw bij te staan bij haar bevalling. Vervolgens
zien we hoe Jay op de achtergrond door reuzententakels wordt
doorelkaargeschud, terwijl Kay op de voorgrond met de alien-man staat te
overleggen, af en toe opzijkijkend naar Jay: "Je doet het prima!" En
Smith's Jay is niet alleen maar arrogant en streetwise - dan zou
hij net zo goed door een bink als Eddie Murphy kunnen zijn gespeeld. Jay
kan zich laten verrassen, kan zich vergissen en kan zich
verontschuldigen.
Het uitgangspunt - aliens zijn onder ons, we herkennen ze alleen niet -
is een onuitputtelijke bron voor grappen, subtiele en voor de hand
liggende. Regisseur Barry Sonnenfeld (van de al even geestige Addams
Family-films en Get Shorty) maakt ze allebei. Hij
ontkomt niet aan een Elvis-grap ('He's not dead, he just went home'),
maar hij zet ze consequent op een hoger niveau. Kay gebruikt de
Amerikaanse sensatiebladen ('Man eet eigen huis op!', 'Baby komt zwanger
ter wereld!') om op de hoogte te blijven. In de wereld volgens de men in
black zijn zij de beste onderzoeksjournalisten. Zo bezien is de kop:
'Alien stal de huid van mijn man!' een belangrijke aanwijzing.
Dit spoor leidt naar de mooiste creatie van Men in Black. Edgar,
de boerenkinkel, wiens huid inderdaad is gestolen door een alien. Een
reuzenkakkerlak heeft dit 'gloednieuwe Edgar-pak' (aldus Kay)
aangetrokken, om in Manhattan jacht te maken op een verborgen
sterrenstelsel.
Zoals de kakkerlak steeds erger last krijgt van zijn te krappe pak (een
dankbare rol van Vincent D'Onofrio), dat is de allerbeste prestatie die
ooit is geleverd door enige kledingontwerper in Hollywood.
Men in Black (Barry Sonnenfeld, 1997, VS), BBC1, 21.30-23.00u.