De hoerenbuurt in Den Haag is als eerste door de gemeente uitgerust met camera's. Politiemannen zitten achter de knoppen, prostituees vrezen klanten te verliezen.

Door onze redacteur RENÉ MOERLAND

DEN HAAG, 13 OKT. Het strenge witte bordje is net zichtbaar achter de natte bladeren bij de ingang van de Geleenstraat. 'Cameratoezicht' staat er, onder een vierkante afbeelding van een camera. Mannen met opgetrokken kragen, paraplu's en een enkeling met hoed spoeden zich langs het bordje en door de regen. Aan bordje noch regen proberen ze aandacht te besteden. Hun blik is gericht op de exotische prostituees achter de ramen. "Hè?"zegt kale Toni van tussen zijn opgetrokken kraag als hij op de camera's wordt gewezen. Hij is er net één voorbijgelopen - niet de eerste keer in de afgelopen dagen - maar dat was hem niet opgevallen. Ook het bordje had hij niet gezien. Hij denkt even na en zegt dan: "Dat zullen een hoop mannen niet leuk vinden. Maar ik doe het niet stiekem. Ik ben vrijgezel." Zijn echte naam geeft hij evengoed liever niet.

Nog tien dagen, dan gaan de camera's werken. Met politiemannen aan de knoppen. Den Haag is de eerste gemeente die permanent cameratoezicht invoert in hoerenstraten. Op de Alkmaarse Achterdam en op de Wallen in Amsterdam hebben sommige exploitanten op eigen initiatief camera's opgehangen, maar die mogen niet de hele openbare weg in beeld brengen. In onder meer Ede, Breda en het Rotterdamse Saftlevenkwartier hangen camera's in woonwijken en uitgaansbuurten. Het doel is overal hetzelfde: het terugdringen van de criminaliteit. Het gevoelige punt is ook overal gelijk: de inbreuk op de privacy van bewoners en voorbijgangers.

De straten waar in Den Haag raamprostitutie wordt bedreven, liggen als losse reepjes verspreid in de buurt van Station Hollands Spoor. Straten als de Poeldijksestraat en de Doubletstraat kampen al jaren met hoge criminaliteit. Volgens de gemeente is de situatie in het gebied de laatste jaren verbeterd, onder meer door noodverordeningen die samenscholing en gebruik van alcohol verbieden. Prostituees mogen niet langer 's nachts werken en er is extra surveillance op straat. Maar dat is nog niet genoeg. Vorig jaar waren er in het noodgebied nog 460 misdrijven.

Toen Den Haag in april een meevaller had van enkele miljoenen, reserveerde de gemeente 1,2 miljoen daarvan voor cameratoezicht. In de afgelopen weken werden 17 camera's gemonteerd aan begin en einde van de Poeldijksestraat, de Doubletstraat en de Hunsestraat. De Geleenstraat kreeg ook een camera halverwege. Agenten gaan elke avond en tijdens een deel van de nacht vanuit bureau Hoefkade meekijken met de gebeurtenissen op straat. In elke straat kan een van de camera's ronddraaien en inzoomen, zodat de politie echt digitaal kan surveilleren. Overdag gefilmde beelden worden alleen bekeken na een misdrijf.

Vragen naar wat de mannen in de Geleenstraat vinden van het cameratoezicht, moet ongeveer hetzelfde effect hebben als ze close-up filmen. Sommigen lopen schichtig weg zodra ze in het vizier komen. Anderen spreiden een luchtige onverschilligheid ten toon, of stemmen kribbig in met het doel het gevoel van veiligheid te vergroten. Frans Mengvels (32), een forse man met een fikse wond op zijn rechterwang, leunt losjes met één sportschoen tegen de muur. Met moeite wendt hij zijn blik af van de lonkende bewegingen in de ramen aan de overkant. "Goede zaak", wil hij wel kwijt over de camera's. "Goed voor de veiligheid." Hij komt hier al tien jaar, zegt hij. Cameratoezicht zal geen verandering brengen in zijn gewoontes. Frans vertrouwt op de politie voor het waarborgen van zijn privacy: "Ik neem aan dat ze de beelden privé houden."

De Registratiekamer, die toeziet op de bescherming van privacy, houdt als richtlijn aan dat beelden niet langer dan één dag mogen worden bewaard, tenzij er "goede redenen" zijn om ze langer te bewaren. Den Haag zal de gefilmde beelden zeven dagen bewaren, voordat ze vanzelf worden overschreven door de nieuwste beelden. Waarom na een week? "De privacy-gevoeligheid in deze buurt", zegt J. Aussems, projectleider cameratoezicht bij de Haagse politie. , ,Als hier wat gebeurt, moeten mensen soms even nadenken of ze wel aangifte willen doen in zo'n gebied. Zeven dagen is daarvoor een redelijke termijn." De gemeente heeft in de afgelopen maanden gepeild of bewoners, prostituees en exploitanten van de 662 ramen voorstander waren van het cameratoezicht. Dat bleek het geval. Ook de Stichting Prostitutie Projekten Den Haag kreeg positieve reactie van de prostituees. "Ze voelen zich veiliger door het toezicht ", zegt A. Teunissen van de stichting.

Dat is niet haar gevoel, zegt raamprostituee Amanda (haar werknaam, zegt ze). , ,De camera's zijn niet nodig", vindt zij. "Er is hier maar weinig criminaliteit." Ze maakt zich meer zorgen over de klanten die haar vragen wat die camera's te betekenen hebben. Zij is bang dat de mannen weg zullen blijven. De camera's kunnen weliswaar de ramen op de hogere etages niet filmen, maar de werkplekken op de begane grond zijn wel zichtbaar. Elke centimeter van de openbare straat moet immers in beeld blijven.

Eerst draagvlak creëren bij de bewoners, goed overleggen met het openbaar ministerie over de juridische voorwaarden en cameratoezicht alleen inzetten in combinatie met andere maatregelen voor bevordering van de veiligheid, zoals meer agenten op straat. En vooral: goed nadenken of dit privacy-bedreigende middel voor handhaving van de openbare orde wel nodig is. Dat zijn enkele van de adviezen aan gemeenten uit het draaiboek voor het inzetten van cameratoezicht op de openbare weg, dat vanmorgen in Zeist werd aangeboden aan vertegenwoordigers van gemeenten, politie en justitie. Het draaiboek is opgesteld in opdracht van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Justitie, in afwachting van een wettelijke regeling voor cameratoezicht, die medio 2001 zijn beslag moet krijgen.

De 'Handreiking cameratoezicht' is gebaseerd op een inventarisatie van de ervaringen met camera's in negen gemeenten. Daaruit blijkt onder meer dat gemeentes cameratoezicht vooral overwegen na een toename van de ernst van geweldsdelicten. Het aantal is van minder belang. Na invoering krijgen de camera's doorgaans brede instemming van de omwonenden. Het geweld neemt af, maar niet altijd in grote mate. Verschillende gemeenten bewaren de beelden enkele dagen tot een week. Bijna dertig gemeenten experimenteren momenteel met camera's in woonwijken en uitgaansbuurten.

( a d v e r t e n t i e s )