Dertig literaire genootschappen presenteerden zich op een informatiemarkt in Den Haag, georganiseerd door de Koninklijke Bibliotheek en het Letterkundig Museum. "Biggles was zo 'gentleman-like'."

Door MARTIJN MEIJER

DEN HAAG, 9 OKT. Wie leest Ernest Claes nog, schrijver van de betere streekromans? Ten minste tweeduizend Vlamingen, die zich verenigd hebben in het Ernest Claes Genootschap, het grootste van de literaire genootschappen die zich afgelopen vrijdag aan het publiek presenteerden. Het Multatuli Genootschap (300 leden) en het Frederik van Eeden Genootschap (150 leden) konden jaloers zijn. Op een door de Koninklijke Bibliotheek en het Letterkundig Museum in Den Haag georganiseerde informatiemarkt waren dertig literaire genootschappen aanwezig.

Alleen al in Nederland zijn er zo'n zestig tot zeventig van deze genootschappen. Een literair genootschap bestaat uit mensen die door het werk van één schrijver begeesterd zijn, met de onbeheersbare behoefte hiervan te getuigen op bijeenkomsten, in een blaadje of op internet. Want of het nu Louis Couperus of Boudewijn Büch betreft, het moderne literaire genootschap heeft een eigen website. Dat een schrijver niet dood hoeft te zijn om zijn eigen genootschap te krijgen, bleek uit de genootschappen die aan Willem Brakman, Marten Toonder en Büch zijn gewijd. En dat een schrijver niet groot hoeft te zijn, bewezen onder meer de Lord Listerklub en de International Biggles Association. Opvallend genoeg zijn het vaak veelschrijvers, literair of niet-literair, waaraan een genootschap is gewijd.

Neem nu de International Biggles Association (www.biggles.nl). De Brit Captain W.E. Johns (1893-1968) schreef bijna honderd boeken over de heldhaftige piloot Biggles, en daarbij nog vele andere non-fictieboeken en tijdschriftartikelen; bovendien werd Biggles in 23 landen uitgebracht. Zo'n hoeveelheid materiaal levert de liefhebbers eindeloos bibliografisch genot. Biggles is trouwens niet alleen voer voor mannen die eens jongens waren. De voorzitter van de Biggles Association, mevrouw Wagenaar-Wilm, vertelde dat van de vijfhonderd Nederlandse leden twintig procent vrouw is. "Er zit weinig agressie in die boeken, Biggles was zo gentleman-like."

Ook de Lord Listerklub (www.lordlister.com) telt tien vrouwen onder de honderdtien leden, 'allemaal prachtige meiden met de juiste triviale inslag', zoals in het clubblad staat. Vanaf de eerste wereldoorlog schreef Felix Hageman voor de Nederlandse markt zeshonderd verhalen over de gentleman-inbreker. Over de kwaliteit daarvan is Anne Marinus van de Listerklub heel duidelijk: "het is gewoon pulp". De nostalgie - Marinus kocht op zijn veertiende zijn eerste Lord Lister aan de kiosk - is dan ook de belangrijkste drijfveer voor het verzamelen van de fraai geïllustreerde boekjes.

Een andere veelschrijver met een genootschap is Boudewijn Büch; meer dan tweehonderd titels telt zijn bibliografie. Louis Schouten van 'The Blue Poet Society' (maximaal 25 leden, 'om het gezellig te houden') vertelde over zijn passie voor "B.B., zoals wij hem doorgaans noemen". Als 'Büchomaan' leest Schouten niet alleen alles van B.B., hij leest ook alle boeken die de auteur aanprijst en reist hem zelfs na. Schouten verdedigde in een korte lezing zijn held tegen de 'kinnesinne van de grachtengordel', die Büch als een 'clown' beschouwt. "Maar dat zal de aanhangers een zorg zijn, zij wentelen zich in zijn gedachtengoed."

De neiging, bij een aantal genootschappen te bespeuren, om een onschuldige liefhebberij enige intellectuele zwaarte te geven, nam groteske vormen aan bij de lezing van J.P.M. Passage van de Havank- stichting Mateor (200 donateurs). Passage sprak over de 'literatuurtheorie' van Havank, schrijver van dertig met gymnasiumhumor doorspekte detectiveboeken, en gebruikte daarbij veelvuldig woorden als 'transpositie' en 'micro-tekstuele operaties'. De andere leden van de Havank-stichting lijken het beheer van Havanks geestelijke nalatenschap wat lichter op te vatten. Ze bezoeken ieder jaar het graf van Havank (pseudoniem van Frederikus van der Kallen) in Leeuwarden, en ijverden met succes voor een woonwijk in die stad met aan Havank-personages ontleende straatnamen.

( a d v e r t e n t i e s )