DE 'MORNING AFTER' in Servië, zo men wil Joegoslavië, laat een zeer gecompliceerde toestand zien. De ontmachting van Milosevic op straat heeft plaatsgehad en het feest is gevierd. Maar onduidelijkheid over de status van de nieuwe machthebbers, tot gisteren de oppositie, is niet weggenomen.

Kostunica zelf heeft zich voor de televisie aan het volk voorgesteld als "uw nieuwe president". Wat de oude uitspookt, bleef na een nacht van festiviteiten onderwerp van speculaties. De strijdkrachten en de politie houden zich afzijdig, maar dat is onvoldoende. Zij zullen onder het nieuwe burgerlijke gezag moeten worden gebracht. Het parlement is bijeengeroepen, maar afgewacht moet worden wat de status van dit instituut is. Vaststaat dat het in de omwenteling geen directe rol heeft gespeeld.

Veel hangt af van de behendigheid en overtuigingskracht van Kostunica zelf, een onbeschreven blad wanneer het op regeren aankomt. In zijn voordeel spreekt dat hij, anders dan andere oppositieleiders, onbesmet is gebleven in de lange jaren van communistische heerschappij en gedurende de Milosevic-periode daarna. Kostunica was wars van compromissen met de macht. Dat verklaart zijn aanhang die eigenlijk ook uit het niets is gekomen. Maar zijn al die tijd volgehouden politieke en maatschappelijke isolement zou hem parten kunnen spelen, nu van hem van de ene dag op de andere hogere staatsmankunst wordt geëist, zowel binnen Servië als in Joegoslavië als geheel en in de betrekkingen van zijn land met de buitenwereld.

VAN BELANG IS Kostunica's uitspraak dat Servië van nu af tot Europa behoort. Dat is meer dan een geografische aanduiding. In de eerste plaats verwachten de nieuwe machthebbers steun van de Europese Unie: erkenning, opheffing van de sancties en steun, veel steun. (De EU-mi nisters vergaderen daar aanstaande maandag over.) Maar belangrijker nog is dat de Serviërs een kans krijgen zich te bevrijden van de politieke en ideologische bijziendheid waaraan zij dankzij Milosevic een decennium lang hebben geleden. De rattenvanger is stilgevallen. In het nieuwe Europa passen geen groot-nationale ideeën, geen mythische vetes, geen aan de Middeleeuwen ontleende Blut-und-Boden-legenden.

Waarschijnlijk heeft Milosevic zelf nooit geloofd in dit soort sprookjes van etnisch en religieus martelaarschap, getranscendeerd tot heldendom. Maar hij heeft ze tot op het bot uitgebuit om zijn persoonlijke macht te vestigen en vervolgens in vier oorlogen uit te breiden. De nederlagen die hij keer op keer leed, keerden zich aanvankelijk niet tegen hem: Serviërs waren toch al eeuwenlang de onbegrepen slachtoffers van de eigendunk en de bemoeizucht der Europese grootmachten? Pas na het pak slaag door de NAVO en nog meer als gevolg van de steeds verder om zich heen grijpende ellende hebben brede lagen van de bevolking zich van de leider en zijn satrapen afgewend.

HET SPEL IS nog niet uitgespeeld. Hoewel de Serviërs er prat op gaan dat zij zichzelf hebben bevrijd, lijkt internationale bemoeienis noodzakelijk om de revolutie af te maken. Na de NAVO-bombardementen is het Westen niet echt welkom. Wel wordt onderscheid gemaakt: Kostunica noemde Frankrijk als eerste land waarvan veel wordt verwacht. Amerika daarentegen wordt op afstand gehouden. Een Russische missie moet de eindjes aan elkaar komen knopen. Maar een woordvoerder van de oppositie betitelde de Russen als de grote verliezers in het drama. Al met al: de winst van de revolutie moet nog worden omgezet in de harde munt van de vrijheid.

( a d v e r t e n t i e s )