Weer dreigt Saddam Hussein de wereld, dit maal met zijn oliewapen. De oliemarkten reageren nerveus. Naast de schaarste aan huisbrandolie in de VS een extra factor die de olieprijzen wereldwijd flink kan opstuwen.

Door onze redacteuren CAROLIEN ROELANTS en PAUL FRIESE

ROTTERDAM, 19 SEPT. Ik houd er rekening mee dat de Iraakse leider Saddam Hussein een Amerikaanse presidentskandidaat of de nieuwe president nog in verlegenheid zal brengen. Dat zei Peter Gignoux, olie- analist bij Salomon Smith Barney in Londen, precies een maand geleden tegen deze krant. Gignoux: "Als Saddam Hussein de Iraakse export langzaam verlaagt, kan Saoedi-Arabië, het enige OPEC-land met een substantiële overcapaciteit, dat makkelijk aanvullen. Maar als Saddam zegt: ik heb genoeg van dat VN-embargo, en hij halveert de Iraakse export, dan stijgen de prijzen naar 40 dollar. Saddam weet dat hij die macht heeft. De VS weten dat ook. Het is gevaarlijk." Gignoux: " Saddam heeft een potentieel economisch wapen tegen de rest van de wereld." Is het nu zover? De Iraakse president beschuldigde zondag de grote mogendheden ervan hun greep op de olieproducerende landen te willen versterken, om zo de olieprijzen omlaag te brengen. Zijn woorden werden voorafgegaan en gevolgd door Iraakse beschuldigingen dat Koeweit olie van Irak steelt. Met soortgelijke beschuldigingen rechtvaardigde Irak in 1990 zijn invasie van Koeweit. In het Golfgebied, in Washington en op de termijnmarkten van Londen en New York, die maatgevend zijn voor de mondiale olieprijzen, wordt het spervuur van beschuldigingen uit Irak nerveus gevolgd. Gisteren nog steeg in New York de prijs voor West-Texas voor levering in november met bijna 2,4 procent tot 36, 55 dollar per vat, bijna net zo hoog als tijdens de Golfoorlog. Vanmorgen in Londen leken de handelaren over hun ergste schrik heen te zijn en stond Brent (olie uit de Noordzee) voor levering in november omstreeks het middaguur op 34, 25 dollar per vat, iets lager dan gisteren.

De agressieve Iraakse uitspraken maken de oliemarkten nog turbulenter dan ze al zijn door de schaarste aan huisbrandolie in de Verenigde Staten, een schaarste die bij een strenge winter de mondiale olieprijzen verder kan opdrijven - tot mogelijk 40, 50 of zelfs 60 dollar per vat. Stratosferische prijzen die een recessie zullen teweegbrengen, voorspellen sommige analisten somber. Een zachte winter wordt al een probleem, je hoopt eigenlijk dat er helemaal geen winter komt, zei Gignoux al een maand geleden.

De bezorgdheid is zo groot wegens Saddams verleden als agressor en omdat Irak, met de grootste oliereserves ter wereld na Saoedi-Arabië, een grote olie-exporteur is, ondanks het internationale handelsembargo dat al tien jaar van kracht is. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties stond Bagdad in 1996 toe om een beperkte hoeveelheid olie te exporteren om geld te verdienen voor met name de aankoop van levensmiddelen en medicijnen voor de bevolking. Onder druk van de internationale publieke opinie, die wordt geconfronteerd met een gestage stroom beelden van stervende Iraakse kinderen, besloot de Veiligheidsraad eind vorig jaar om de limiet op de Iraakse olie-export op te heffen. Wel bleef de VN-controle op de Iraakse olie-export en import van goederen gehandhaafd. Dit is de reden waarom Saddam zeer hard campagne voert tegen de VN-sancties. Zolang die controle bestaat kan de ontwikkeling van massavernietigingswapens niet ongebreideld worden hervat, ook al zijn er sinds december 1998 geen VN- wapeninspecteurs meer in Irak toegelaten.

De Iraakse olieproductie bereikte vorige maand een na-Golfoorlogs record van bijna 3,1 miljoen vaten per dag, zo meldde vorige week de Middle East Economic Survey (MEES). Daarvan werden 2,38 miljoen vaten per dag geëxporteerd onder het olie-voor-voedselprogramma. Ter vergelijking: vóór de Golfcrisis in de zomer van 1990 uitbrak, had Irak een OPEC-quotum van 3,1 vaten per dag. Irak verdient dus goed aan de hoge olieprijzen en het heeft er alle belang bij de olieprijzen hoog te houden, net als andere leden van het OPEC-kartel die (door eigen schuld) door productiebeperkingen zijn getroffen, zoals Venezuela dat oliebronnen heeft verslonsd. Dreigementen en plaagstoten in de oliesfeer werken op dit moment aanzienlijk beter dan actie op het slagveld. Irak is de afgelopen jaren, toen de VN-wapeninspectie nog functioneerde, grotendeels van zijn massavernietigingswapens ontdaan terwijl zijn buren zich extra hebben bewapend en/of van Amerikaans- Britse militaire steun zijn voorzien. Als Saddam zo heeft geredeneerd, hebben de termijnmarkten hem meteen in zijn gelijk gesteld.

Het is zeer de vraag of Saddam met de gedachte speelt om zijn olie- export helemaal te staken, als wapen in zijn strijd tegen de VS en de sancties bij voorbeeld. Het is niet verstandig. Saddam heeft zich immers de laatste jaren van aanzienlijke steun van parlementen en actiegroepen verzekerd die de economische malaise van het Iraakse volk met opheffing van de sancties willen verhelpen. Bij die bondgenoten zou tegen zo'n stap vreemd worden aangekeken. Aan de andere kant: Saddam heeft wel eens vaker voortijdig gehandeld. Als hij met zijn aanval op Koeweit had gewacht tot hij zijn kernbom klaar had, was het emiraat nu een Iraakse provincie geweest.

Zie ook:

Golf bezorgd om Iraakse beschuldiging (18 september 2000)

( a d v e r t e n t i e s )