D66-fractieleider De Graaf is teleurgesteld in de premier. De notitie van Kok over de monarchie is in zijn ogen onder de maat.

Door onze redacteur KEES VAN DER MALEN

DEN HAAG, 19 SEPT. Hij velt een hard oordeel over het werkstuk van de regering. "Ik zeg niet dat de notitie niet geschreven had moeten worden. Maar veel betekenis heeft hij niet", zo oordeelt de fractieleider van D66.

Wat De Graaf mist is een gedegen beschouwing over de kwetsbaarheid van het moderne koningschap. En wat hem opvalt is dat minister-president Kok de invloed van het staatshoofd kleiner maakt dan hij feitelijk is. De D66-leider zal in de Kamer niet met initatief-voorstellen komen om de rol van het staatshoofd terug te dringen. Een uitzondering ziet hij voor de kabinetsformatie. De Graaf denkt dat in het parlement een royale meerderheid is te vinden om de rol van het staatshoofd bij kabinetsformaties te beperken.

Het kabinet wijst uw ideeën om de rol van het staatshoofd te beperken in alle opzichten af. U moet zwaar teleurgesteld zijn.

"Nee hoor. Ik had zeker niet verwacht dat het kabinet, wat zeg ik, de regering, het volstrekt met me eens zou zijn geweest. Waar ik teleurgesteld over ben is dat de notitie van de premier eigenlijk geen analyse bevat van de werkelijkheid van de monarchie in de samenleving.

Wat mist u?

"Er is een steeds grotere mate van openheid over het handelen van de regering: we weten steeds beter wat er gebeurt. En dat betekent dat er steeds meer discussie zal komen, steeds meer rafels en gaten in het gordijn dat voor het paleis hangt. En dat er steeds meer discussie zal zijn over de persoonlijke bemoeienis van het staatshoofd als Koning binnen de regering. Dat is niet goed voor de monarchie en dat is niet goed voor de democratie. En bovendien is de notitie ook op een enkel punt staatsrechtelijk onjuist."

Waar gaat de premier in de fout?

"De redenering in de notitie dat het staatshoofd geen eigen staatsrechtelijke bevoegdheden heeft is niet juist. De Koning heeft een zelfstandige bevoegdheid binnen de formatie. En binnen de regering is in ieder geval sprake van een staatsrechtelijk gedeelde bevoegdheid met de ministers. Het is waar: de Koning kan niet zelfstandig naar buiten treden, want voor elke handeling is een handtekening van een minister nodig. Maar dat geldt omgekeerd evenzeer: een minister heeft niet de vrijheid om te handelen, want hij heeft ook de handtekening van de Koning nodig."

Wat gaat u doen? Komt u met initiatieven om de Grondwet te wijzigen?

"Ik ga geen parlementair initiatief nemen als ik weet dat het tot mislukken gedoemd is. Er zijn andere, belangrijker, dingen om te doen. We zullen wel de discussie blijven voeren en medestanders zoeken om de monarchie te moderniseren."

Alles blijft dus bij het oude?

"Ik vind wel dat we met andere partijen moeten kijken hoe we de rol van de Kamer bij de formatie sterker kunnen maken. Dat is een zaak waar op dit moment de meeste beweging in zit. De kernvraag zal zijn: durven partijen het aan om zich niet langer achter de rug van de koningin te verschuilen. Hebben ze de moed om uit te spreken wat voor kabinet er moet komen en iemand te vragen om dat proces te regelen. Het is nu een kwestie van politieke moed en de wil om het oude systeem te doorbreken."

( a d v e r t e n t i e s )