Het kabinet heeft nagedacht over de rol van koningin Beatrix in het constitutionele bestel. "Wij handhaven de status quo", aldus premier Kok.

Door een onzer redacteuren

DEN HAAG, 19 SEPT. Prinsjesdag is het jaarlijkse feestje van de Koningin. En uitgerekend op Prinsjesdag offreren de ministers haar een mooi cadeau: ze hebben eendrachtig besloten niet aan haar staatkundige positie te morrelen.

Het kabinet-Kok ziet namelijk geen aanleiding om de constitutionele rol van koningin Beatrix te veranderen. Zij moet deel blijven uitmaken van de regering, haar ceremoniële voorzitterschap van de Raad van State behouden en zogewenst een actieve rol blijven spelen bij kabinetsformaties.

Dit schrijft premier Kok in een notitie over het koningschap, die hij vandaag aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. De notitie is een reactie op het pleidooi van D66-fractieleider De Graaf, die eerder dit jaar voorstelde de rol van het staatshoofd te beperken tot een ceremoniële.

"We handhaven de status quo", zo zei de premier in een toelichting op zijn notitie. Volgens Kok vervult het staatshoofd "een waardevolle rol" binnen de regering door "diens ongebonden en onpartijdige positie". Hij onderstreept tegelijk dat het staatshoofd wel deel uitmaakt van de regering, maar geen lid is van de ministerraad, die beslist over het regeringsbeleid. Kok stelt verder vast dat het constitutioneel koningschap en de wijze waarop koningin Beatrix haar verantwoordelijkheid uitoefent "zich mogen verheugen in een brede instemming van de bevolking". De premier meent dat het koningschap een gewichtige rol in de Nederlandse samenleving kan blijven vervullen. Volgens de premier heeft het staatshoofd "een eigen en unieke plaats" als symbool van de eenheid van het land. Hij wijst op de betrokkenheid van koningin Beatrix bij grote rampen zoals recentelijk in Enschede.

In een eigen beschouwing adviseert de Raad van State premier Kok om zich actiever bezig te houden met de wijze waarop koningin Beatrix haar rol kan vervullen. Hij zou niet alleen in reactie op, maar ook eigener beweging een oordeel moeten geven over de positie en de activiteiten van het staatshoofd. " Een actieve ministeriële verantwoordelijkheid is meer dan ooit nodig", aldus de Raad van State. Volgens het Hoge College van Staat is de positie van het staatshoofd kwetsbaarder door de toegenomen aandacht van de media en de gerichtheid op incidenten. De minister-president zou volgens de Raad van State ook meer in overleg moeten treden met de Tweede Kamer over zaken die het Koninklijk Huis betreffen. "Vermeden moet worden dat een publiek debat over het koningschap zich wel in de media maar buiten dat overleg afspeelt", aldus de Raad. Deze oordeelt verder dat de Rijksvoorlichtingsdienst hier niet de plaatsvervanger van de verantwoordelijke minister-president kan zijn. " Voorlichting is nu eenmaal niet hetzelfde als verantwoording, zoals verantwoording niet hetzelfde is als voorlichting".

Premier Kok meent dat hij wel degelijk actief is bij het uitoefenen van zijn ministeriële verantwoordelijkheid ten aanzien van leden van het Koninklijk Huis. Kok noemde zijn bekendmaking van de relatie van kroonprins Willem-Alexander met de Argentijnse Maxima Zorreguieta als een voorbeeld van eigentijdse publiciteit.Kok heeft er geen moeite mee als de Tweede Kamer een grotere rol gaat spelen bij kabinetsformaties, zoals PvdA-fractieleider Melkert vorige week bepleitte. In zijn notitie benadrukt Kok dat het staatshoofd altijd handelt "binnen de grenzen van de adviezen die worden uitgebracht". De premier zei dat het de Kamer zelf is die bepaalt hoe het proces van kabinetsformatie zal worden gevoerd en ook wie de informateur moet zijn die leiding geeft aan dit proces. "Niets belet de Kamer om heel outspoken, om heel erg duidelijk te zijn." Kok bevestigde op vragen van journalisten dat hij de notitie over het koningschap met koningin Beatrix had besproken. Gevraagd hoe haar inbreng daarbij was geweest, antwoordde de premier: "Waardevol."

NOTITIE KOK EN ADVIES RAAD VAN STATE www.nrc.nl/DenHaag

( a d v e r t e n t i e s )