T V V O O R A F :
De renaissance van kunst op tv
MICHEL KRIELAARS
De publieke omroep kent bar
weinig goede kunstprogramma's. Je hebt natuurlijk De Plantage,
het praatprogramma van de VPRO, waar op zondagmiddag reeds in de krant
geprezen schilders, schrijvers of zangers zich opnieuw mogen laten
bewieroken. En je had natuurlijk het kunstprogramma Kunstmest van
de NPS dat door zijn lage kijkcijfers in zo'n identiteitscrisis verzeild
raakte, dat het om het jaar van naam en presentator veranderde om
tenslotte te worden opgeheven. Maar daarmee is het wel gezegd als je het
over serieuze kunstjournalistiek op tv hebt.
De VPRO lijkt geen genoegen te nemen met die armoedige situatie en zendt
vanaf vanavond eens in de drie weken een nieuw kunstmagazine uit, onder
de merkwaardige naam Bonanza. De makers zijn van plan om het over
'visuele cultuur' in de meest brede zin van het woord te hebben:
beeldende kunst, architectuur, vormgeving, mode, popmuziek en
uitgaanscultuur. Over literatuur en klassieke muziek wordt vooralsnog
gezwegen, maar dat kan veranderen.
De eerste aflevering van het programma is alleszins de moeite van het
bekijken waard en bewijst maar weer eens dat tv een perfect medium is om
het over kunst te hebben.
Vanavond biedt Bonanza een special over de Spaanse
kunstenares Alicia Framis, die een paar jaar geleden de Prix de Rome won
met haar 'menselijke sculptuur' van acrobaten op de Amsterdamse Dam.
Framis' belangrijkste thema is de bestrijding van 'eenzaamheid in de
grote stad'. Als ze aan het begin van het programma zegt ze dat ze
zichzelf als 'dokter van een zieke wereld' beschouwt is de toon meteen
gezet. Vervolgens zie je haar in Zürich, waar ze in een museum
bezig is met het opbouwen van een ruimte voor workshops waar je
met 'eenzaamheid' kunt leren omgaan. Ook komen voor- en tegenstanders
van haar werk aan het woord. Op die manier krijg je langzamerhand een
afgewogen beeld van wat Framis nu eigenlijk wil: de confrontatie aangaan
met een wereld vol tegenstellingen en die tegenstellingen met elkaar
verzoenen.
In een van haar laatste projecten, 'Remix Buildings', komt dat duidelijk
tot uitdrukking als Framis een begraafplaats bouwt in het metrostation
van het Parijse Châtelet. Hetzelfde doet ze met een crematorium in
een shopping mall en met een ziekenhuis in een bioscoop. Zo wil
ze de dood in het dagelijks leven aanwezig laten zijn en aldus de angst
daarvoor wegnemen. Het heeft iets vreemds, dat is juist het boeiende van
kunst.
Na afloop vraag je je af waarom een programma als Bonanza niet
veel eerder is gemaakt. Zo moeilijk is het toch niet om serieuze
kunstbeschouwing in een minidocumentaire te maken? Zenders als ARTE en
Kunstkanaal doen het al jaren. Het enige dat de omroepbazen moeten
beseffen is dat kijkcijfers er bij kunst niet toe mogen doen. De
Bonanza-redactie moet zich maar gesteund voelen door de gedachte
dat de Renaissance ook slechts door een handvol mensen mogelijk is
gemaakt.
De VPRO had alleen wat meer lef moeten tonen door het programma niet
tegen middernacht uit te zenden. Want nu krijg je toch een klein beetje
de indruk dat ook bij de VPRO het 'Kunst omdat het moet'-gevoel van de
TROS is doorgedrongen. Rick van der Ploeg zou er goed aan doen
dáár nou eens een eind aan te maken.
Bonanza, Ned.3, 23.42-0.36u.