In Groningen hebben 24 brugklassers een laptop gekregen voor school. Deze computer moet schriftjes, boeken en bibliotheken vol naslagmateriaal vervangen.

Door FREEK STAPS

GRONINGEN, 19 SEPT. Voordat Byrthe Vos het leslokaal kan verlaten, moet ze een hele procedure doorlopen. Eerst zet ze behoedzaam haar enorme rugtas staand op tafel, de hengsels naar voren. Daarna gaat ze met haar 1,49 meter voor de tafel staan en trekt ze de tas naar zich toe. Als ze voorovergebukt wegloopt met de rugtas op haar rug, valt ze bijna om. Byrthe weegt ook maar 32 kilo, en heeft een voor haar loeizware laptop in haar rugzak.

De twaalfjarige Montessori-leerlinge is een van de 24 leerlingen die vanaf deze week tot de zogenoemde 'laptopbrugklas' van de Groningse scholengemeenschap Zernike College hoort, de eerste middelbare- schoolklas in Nederland die volledig uitgerust is met laptops.

Eén brugklas, dertien docenten, veertig laptops en een speciaal hiervoor ingerichte ruimte - lokaal 22. Het onderwijs gaat via een lesprogramma, Blackboard, waarmee docent en leerling via een netwerk kunnen communiceren. Behalve bij gymnastiek, tekenen en handvaardigheid sluiten de leerlingen hun computer elk lesuur aan op het netwerk, en kan de docent met behulp van internet, tekstverwerkings- en tekenprogramma's de kinderen laten leren. Het beeldscherm moet het schriftje vervangen. Aantekeningen worden in het tekstverwerkings programma Word bijgehouden, en bij Engels maken de leerlingen zelf een woordenboek van woorden die ze op internet tegekomen en nog niet kennen. De brugklassers moeten veel presentaties geven. Zo geeft een docent bij het vak geschiedenis een aantal websites op, waaruit de leerlingen de belangrijkste informatie moeten destilleren en presenteren.

Niet iedereen is even gemotiveerd. Zo heeft Sabine Reijntjes een 'juf' die niet razend enthousiast is: "Zij hield helemaal niet van laptops, volgens mij kan ze er niks van." Byrthe: "Maar ze heeft twee zoons, die kunnen het haar wel leren." En er valt nogal wat te leren, de brugklassers kunnen namelijk al chatten, e-mailen, informatie voor werkstukken op het internet opzoeken (vooral over paarden) en "met beeldschermen rondkloten".

Wat voor leerlingen het zijn, de 24 laptopkids? Byrthe: "Mijn vader is baas van zijn werk, we hadden dus al vier computers en een laptop thuis." Rector Dirk Dijkstra: "In Groningen is dat anders, maar in het westen wordt Montessori-onderwijs als elitair gezien."

Er zijn nogal wat problemen te bedenken. De laptop kan crashen, blijvend stuk gaan, of zelfs gestolen worden. Om de herkenbaarheid te verkleinen heeft bijna iedere brugklasser een andere rugzak aangeschaft. "Van wat er bij een diefstal met een kind gebeurt" zegt Dijkstra, "word je niet vrolijk." Om niet te veel te hoeven sjouwen, hebben de leerlingen twee setjes boeken gekregen - één voor thuis en één voor op school. En wat te denken van RSI, de muisarm? 'Laptopklas-coördinator' Henk de Vries en de schoolarts hebben zich er in verdiept, en gaan de leerlingen en het personeel over de ziekte voorlichten. Laptops, een verbouwing, muisarm-vriendelijk meubilair, een speciale coördinator, twee setjes boeken - het moet nogal wat hebben gekost, ondanks de bijdrage van de ouders van 1.800 voor de aanschaf van de laptops. "Zo'n twee ton", denkt rector Dijkstra kwijt te zijn als dit eerste lesjaar voorbij is. En dat is nog zonder alle uurkosten van de externe partners, zoals een uitgever van schoolboeken, leveranciers en automatiseerders. "Het treurigste is nog wel", klaagt Dijkstra, "dat het ministerie geen cent subsidie heeft verleend."

Zou dat geld niet beter ergens anders aan besteed kunnen worden, bijvoorbeeld aan een meer evenwichtige spreiding van leerlingen of aan het terugdringen van het lerarentekort? De rector: "Zo kan je natuurlijk altijd redeneren, maar het had gekund."

De school ziet haar investering ook als een bijdrage aan een beter onderwijsklimaat in Nederland. Als deze school voor een betere uitstraling zorgt, wordt het vak van docent weer aantrekkelijker. De brugklassers vinden hun onderwijs via de laptop "best gaaf", maar niet heel erg bijzonder. "De vriendinnen van mijn oude basisschool noemden ons computerfreaks en studiepikkies", zegt Sabine bijdehand, "maar zij zijn gewoon ouderwets. Ze snappen er niks van."

Ook het schoolpersoneel moet er nog aan wennen. Coördinator Henk de Vries heeft nu zelf ook een laptop naast zich op tafel liggen, maar wat doet hij als hij iets wil opzoeken? Hij pakt een klein schriftje uit zijn tas en begint wat te bladeren.

( a d v e r t e n t i e s )