Stichting Palestijnse staat later

Door onze correspondent
TEL AVIV, 11 SEPT. De Centrale Raad van de Palestijnse Be vrijdings Organisatie heeft gisteren in Gaza een voorstel van de Palestijnse leider Yasser Arafat aanvaard om de stichting van een Palestijnse staat tot een nader te bepalen datum uit te stellen.

Arafat had zich eerdervastgelegd op 13 september, de datum waarop formeel het verlengde akkoord van Oslo verloopt, maar het was al enige tijd duidelijk dat hij bereid was tot uitstel. Israels premier Ehud Barak heeft gisteren in New York de Palestijnse beslissing als een positieve stap begroet. Ook de Amerikaanse president Bill Clinton liet weten het "een gezonde beslissing" te vinden. Radicale Palestijnse groepen keerden zich tegen het besluit van de Centrale Raad. Volgens hen willen Israel en de VS van het uitstel gebruik maken om meer concessies van Arafat los te krijgen. Na de mislukte top in Camp David en het vastlopen van pogingen van Clinton in New York de afgelopen dagen om doorbraak te forceren zullen de Israelisch-Palestijnse onderhandelingen vanaf morgen in de regio - in eerste instantie in Israel - en elders worden voortgezet. De Centrale Raad komt op 15 november weer bijeen om na de Amerikaanse presidentsverkiezingen opnieuw te beslissen over unilaterale uitroeping van een Palestijnse staat, tenzij het vredesoverleg met Israel de komende weken vruchten afwerpt. Op 15 november 1988 werd door de PLO de Palestijnse staat uitgeroepen, na een jaar intifadah in bezet gebied.

Tot 15 november zullen verschillende Palestijnse fora zich bezig houden met het leggen van de constitutionele en juridische fundamenten voor de Palestijnse staat.

In de Palestijnse verklaring van gisteren wordt gezegd dat de Palestijnen een strategische keuze voor vrede hebben gemaakt op basis van alle VN-resoluties inzake het Israelisch-Palestijns conflict.

Het Palestijnse blad Al-Quds schrijft vanmorgen in een hoofdartikel dat de Palestijnse Centrale Raad heeft geluisterd naar de raad van landen die de Palestijnen goed zijn gezind en daardoor het vredesproces een nieuwe kans heeft gegeven. Volgens deze krant ligt de bal nu op de Israelische speelhelft. De landen die de Palestijnen de raad hebben gegeven om het vredesproces een nieuwe kans te geven, moeten er nu voor zorgen dat deze kans in vrede wordt omgezet.

De Israelische krant Ha'aretz schrijft vanmorgen dat Arafat, hoewel zwak, opnieuw heeft bewezen dat hij de agenda van de leiders van de wereld kan dicteren.

Vredesproces in de verlenging

Data zijn niet heilig voor de hoofdrolspelers in het Israelisch-Palestijnse vredesproces. Wie verliest het eerste zijn koelbloedigheid?

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN

TEL AVIV, 11 SEPT. Opnieuw is gisteren gebleken dat formele en geïmproviseerde data in het gecompliceerde Israelisch-Palestijnse vredesproces voor de Palestijnse leider Yasser Arafat en voor Israels premier Ehud Barak niet heilig zijn. Beide leiders gebruiken de kalender om te kijken wie van de twee het eerst zijn koelbloedigheid verliest en concessies doet.

Het heeft Arafat de afgelopen twee dagen in Gaza niet veel moeite gekost om een speciale zitting van de Centrale Raad van de PLO - een soort miniparlement - ervan te overtuigen dat het verstandig zou zijn de uitroeping van de Palestijnse staat van 13 september naar een latere datum dit jaar of begin volgend jaar te verschuiven. Formeel had Arafat wel goede redenen om keer op keer naar 13 september te verwijzen voor deze historische Palestijnse beslissing. Op die datum komt er immers formeel een einde aan de verlenging van het akkoord van Oslo.

Arafat heeft uit de beslissing van gisteren tactische winst gehaald. Onmiddellijk na de mislukte top in Camp David stelde de Amerikaanse president Bill Clinton de 71-jarige Palestijnse leider verantwoordelijk voor het mislukken van de door hem geschapen vredeskans. Sedertdien heeft Barak geen kans onbenut gelaten om een steentje bij te dragen aan het groeiende internationale isolement van Arafat. Barak en Clinton speculeerden dat deze internationale omcirkeling Arafat tot een soepeler standpunt zou bewegen over de kwestie Jeruzalem, het struikelblok par excellence in het vredesproces. Hoewel daar nog geen zicht op is, hebben Clinton en Barak gisteren Arafats beslissing voorlopig niet unilateraal de Palestijnse staat uit te roepen als positief begroet. Het vredesproces heeft daardoor een nieuwe kans gekregen, tot het uiteengaan van het Amerikaanse Congres in de eerste week van oktober.

Op verschillende niveaus, met grotere internationale betrokkenheid, ook van leidende Arabische landen als Egypte en Saoedi-Arabië, zullen de onderhandelingen worden hervat. Zal Arafat een stapje terug kunnen en willen doen inzake absolute, ondeelbare Palestijnse soevereiniteit over Al-Haram al-Sharif (de Tempelberg) in Jeruzalem om op het laatste moment vrede en een Palestijnse staat in misschien wel 90 procent van de Westelijke Jordaanoever en de hele Gazastrook binnen te halen? Hij heeft al het idee van islamitische soevereiniteit in plaats van Palestijnse soevereiniteit over deze ook voor de joden heilige plaats laten rondgaan. Vanmorgen liet de Israelische plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken, Shlomo Ben Ami, de proefballon op van functionele Palestijnse autonomie over de Tempelberg. Een raadgever van deze minister is uitermate pessimistisch over Arafats emotionele en religieuze geestesgesteldheid om concessies aan Israel op de Tempelberg te doen. Volgens hem heeft Arafat president Clinton zelfs proberen uit te leggen dat het een joods sprookje is dat de resten van de twee tempels op de Tempelberg liggen. Sommige Palestijnse archeologen onderschrijven dit.

Van zijn kant houdt Barak even koppig als Arafat vast aan Israelische soevereiniteit over de Tempelberg.

Volledige beëindiging van het Israelisch-Palestijnse conflict is volgens beide partijen alleen haalbaar als ook voor de kwestie Jeruzalem een oplossing wordt gevonden. Zo niet, dan hebben Arafat en Barak de optie terug te vallen op een vergaande deeloplossing die een regeling voor Jeruzalem naar de toekomst verschuift, maar wel de stichting van een Palestijnse staat mogelijk maakt. Zal Barak in dat geval dezelfde grote territoriale concessies aan de Palestijnen willen doen die hij nu bereid is te betalen voor beëindiging van de botsing tussen het zionisme en het Palestijnse nationalisme? Barak moet ook rekening houden met zijn penibele politieke situatie thuis.

Uitstel is voor Arafat geen afstel. De Palestijnse staat komt er. Ook zonder akkoord met Israel met al gevaren van dien voor Palestijnen en Israeliërs.

Arafat is gisteren een mogelijk niet te controleren militaire botsing tussen het Israelische leger en de Palestijnse politie over de eenzijdige uitroeping van de Palestijnse staat in alle bezette gebieden en met Oost-Jeruzalem als hoofdstad van Palestina uit de weg gegaan. Dat scenario, met allerlei varianten, wordt werkelijkheid als de laatste kans op vrede onder president Clinton verloren gaat. Per slot van rekening is Arafat een voor Israel nog ondoorgrondelijke revolutionair en Barak een soldaat met een lange staat van militaire dienst tegen de Palestijnen.

( a d v e r t e n t i e s )